2.5 Paragrafen

De missie van de gemeente Montferland is om over een weerstandsvermogen te beschikken van ten minste een ratio van 2,0.

Het weerstandsvermogen bestaat uit de relatie tussen de beschikbare weerstandscapaciteit en de risico’s waarvoor geen voorzieningen zijn getroffen of verzekeringen zijn afgesloten. Het weerstandsvermogen van de gemeente wordt bepaald door de mate waarin de gemeente in staat is om in de toekomst aan haar financiële verplichtingen te kunnen voldoen.

Het financieel beleid van de gemeente Montferland is gebaseerd op drie kernindicatoren voor het nastreven van een gezonde financiële gemeente:

• een (materieel) sluitende meerjarenbegroting;
• uitstekend weerstandsvermogen;
• een houdbare schuldpositie.

• Nota reserves en voorzieningen (2022).

Beschikbare weerstandscapaciteit

Conform de nota reserves en voorzieningen 2022 bestaat onze weerstandscapaciteit uit de volgende componenten:

1. De algemene reserve en de reserve "Verkoop aandelen Nuon;
2. De reserve grondexploitatie (voor zover boven de minimale buffer van € 2,0 miljoen);
3. Begrotingsruimte en de post onvoorzien.

Op grond van de begroting 2023 (en de bijbehorende meerjarenbegroting 2023-2026)  wordt de weerstandscapaciteit in Montferland als volgt berekend:

Het saldo van de Algemene reserve bedraagt per ultimo  2023 € 6,6 mln. De toename ten opzichte van 2022 wordt met name veroorzaakt door de verrekening van de voordelige saldi van de jaarrekening 2021 met de Algemene Reserve. 

Het saldo van de reserve verkoop aandelen Nuon is bedraagt € 15,3 mln.

Het saldo van de Reserve Grondexploitatie bedraagt per ultimo 2023  € 4,0mln.  Deze reserve dient als buffer voor specifieke risico's in de grondexploitatie. In de nota reserves en voorzieningen 2022 is de minimale omvang van deze reserve bepaald op € 2,0 mln. Het bedrag boven deze minimale buffer wordt meegenomen in de bepaling van de weerstandscapaciteit.

Ten opzichte van de begroting 2022 is de weerstandscapaciteit toegenomen met € 1,9 mln. met name vanwege de stijging van de Algemene reserve.

Benodigde weerstandscapaciteit

Voor de bepaling van de benodigde weerstandscapaciteit heeft er een inventarisatie van individuele risico’s plaatsgevonden. Omdat niet alle risico’s zich in de praktijk gelijktijdig en in volle omvang zullen voordoen is een reëel risicobedrag berekend. Het reële risicobedrag is het gemiddeld verwachte risicobedrag dat nodig is op korte termijn. Op basis van de onlangs geactualiseerde risico-inventarisatie zijn 13 risico’s in beeld gebracht. Uit deze risico-inventarisatie en –analyse blijkt een reëel risicobedrag van  € 3 mln. Dit is de benodigde weerstandscapaciteit van de gemeente. Dit risicobedrag is uit te splitsen in incidentele risico's en structurele risico's. De incidentele risico's bedragen afgerond € 2,2 miljoen en de structurele risico's ruim € 0,8 miljoen.

Indien de berekende weerstandscapaciteit (€ 23,9 mln.) wordt afgezet tegen de benodigde weerstandscapaciteit (€ 3 mln.) dan blijkt dat de ratio afgerond 8,0 is. Dit betekent dat de weerstandscapaciteit in Montferland per 1 januari 2023 het predicaat “uitstekend” krijgt. De omvang van het eigen vermogen en de voorzieningen zijn dus op uitstekend niveau om alle mogelijke risico’s op te vangen. 

Exclusief de reserve "Verkoop aandelen Nuon" bedraagt de ratio 2,9 is dat is nog steeds uitstekend.

Risico's

In de risico-inventarisatie ten behoeve van deze begroting zijn dertien risico's opgenomen.

De tien grootste risico's uit deze inventarisatie zijn:

1. Leges omgevingswet
2. Bedrijfsvoering
3. Sociaal domein
4. Digitalisering/automatisering/applicatiebeheer
5. Algemene uitkering gemeentefonds
6. Grote projecten
7. Invoering omgevingswet
8. Pandemie/Corona
9. Garantstellingen en leningen
10. Overige risico's

Onderstaand een korte toelichting op de drie grootste risico's met de bijbehorende beheersmaatregelen.

Leges omgevingswet

In onze (meerjaren) begroting 2023 hebben we een jaarlijkse legesontvangst geraamd van € 1.087.000.  In 2022 zullen we deze raming halen. Voor 2023 zullen de legesinkomsten mogelijk fors lager uitvallen als gevolg van de inwerkingtreding van de Omgevingswet en de Wet kwaliteitsborging bouwen. Het nadelig effect van deze nieuwe wetgeving bedraagt mogelijk € 300.000 tot € 600.000 structureel. Over mogelijke compensaties is nog geen duidelijkheid. Ook merken we op dat de legesinkomsten sterk afhankelijk zijn van grote projecten (b.v. Industrieterrein 's-Heerenberg ) en deze inkomsten kunnen jaarlijks sterk fluctueren. Overigens is op Industrieterrein 's-Heerenberg voor nagenoeg alle kavels een omgevingsvergunning verleend voor het bouwen van een bedrijfspand. Voor de laatste kavel is een aanvraag ingediend en de omgevingsvergunning hiervoor  zal in 2022 worden verleend. Als reëel risico hebben we een bedrag van € 600.000 in onze inventarisatie opgenomen (€ 300.000 structureel en € 300.000 incidenteel).

Beheersmaatregel:

Faciliteren woningbouw. Voor bedrijfsterreinen: marketing en acquisitie.

Bedrijfsvoering

Al geruime tijd wordt onderkend dat gemeenten te maken hebben met een lastig bedrijfsvoerings-vraagstuk, namelijk een tekort aan personeel. Veel gemeenteambtenaren gaan de komende jaren met pensioen. Vanwege de krappe arbeidsmarkt is het lastig om nieuwe medewerkers aan te trekken. Onze gemeente wordt hier ook al enige tijd mee geconfronteerd. De gemeente staat voor een grote uitdaging  de vakkennis de komende jaren vast te houden om de grote ambities van de gemeente te kunnen realiseren.  Wij hebben hiervoor een (incidenteel) risico opgenomen van € 250.000.

Beheersmaatregel:

Arbeidsmarktcommunicatie. De voorziene uitstroom van pensioengerechtigden is in beeld, waardoor vroegtijdig kan worden geanticipeerd op de overdracht van kennis van oudere naar jongere werknemers.

Sociaal domein

Het maatregelenpakket is vastgesteld en dit pakket zal ook periodiek worden gemonitord. De uitgavenkant blijft altijd een open eind regeling. De beheersing van deze uitgaven hebben wij maar ten dele zelf in de hand. Vanaf juli 2022 gaan wij over naar lumpsum financiering. Dit betekent een andere manier van inkopen, waarbij er meer grip komt op het budget en de risico’s meer worden gespreid richting de aanbieder. Risico  zit hem nu minder in de voorschotten (deze liggen vast) maar meer in de verrekening tussen de gemeenten. Daar is op voorhand een inschatting van gemaakt maar hoe dit in werkelijkheid gaat zijn is niet bekend. De reserve Sociaal Domein wordt gebruikt om de reguliere budgetten op peil te houden. Hiermee is de reserve zo goed als leeg. Inmiddels is bekend geworden dat we additionele incidentele gelden gaan ontvangen welke toegevoegd gaan worden aan de reserve sociaal domein waarmee toekomstige risico’s opgevangen kunnen worden.
Het maximale risico schatten wij momenteel in op € 500.000 met een percentage van 50. Als reëel risico nemen wij derhalve € 250.000 (incidenteel) op. 

Beheersmaatregel:

Uitvoeren van de bestuursopdracht inzake de taakstellingen.

Toelichting financiële kengetallen

De vijf financiële kengetallen geven samen een beeld van de financiële ontwikkelingen in de gemeente. Eén los kengetal zegt echter weinig over de totale financiële positie. Of een hoge schuldquote voor een gemeente nadelig is, hangt bijvoorbeeld af van het eigen vermogen en hoe groot de kans is dat de schuld weer wordt afgelost. Onderstaande een toelichting op de verschillende kengetallen.

Weerbaarheid: kan de gemeente tegen een stootje?

Netto schuldquote (ongecorrigeerd): De niet gecorrigeerde netto schuldquote geeft het risico voor de gemeente weer als derden niet aan hun verplichtingen kunnen voldoen. Denk bij voorbeeld aan een woningcorporatie, die geld heeft geleend bij de gemeente. Hoe lager, hoe beter.

Netto schuldquote (gecorrigeerd): De netto schuldquote geeft aan of de gemeente in staat is de schulden terug te betalen waarvoor zij volledig zelf aan de lat staat. Ook hier geldt: hoe lager, hoe beter.

Solvabiliteit: De mate waarin de gemeente in staat is aan haar financiële verplichtingen te voldoen. Dit wordt berekend op basis van het eigen vermogen en de bezittingen van de gemeente. Hoe hoger, hoe beter.

Grondexploitatie: Het kengetal grondexploitatie geeft aan hoe groot de grondpositie (de waarde van de grond) is ten opzichte van de totale (geraamde) baten. Hier geldt: hoe lager, hoe minder risicovol.

Wendbaarheid: kan de gemeente zich relatief snel aanpassen aan veranderende omstandigheden?

Hierbij zijn de volgende kengetallen van belang:

Belastingcapaciteit: De belastingcapaciteit geeft inzicht in de mate waarin bij het voordoen van een financiële tegenvaller in het volgende begrotingsjaar kan worden opgevangen of ruimte is voor nieuw beleid. Hoe lager hoe beter.

Structurele exploitatieruimte: Dit kengetal geeft aan hoe groot de structurele exploitatieruimte is, door de structurele baten en structurele lasten te vergelijken met de totale baten. Hoe hoger, hoe beter.

Onderstaande tabel geeft de normeringen weer zoals aangegeven door de Provincie en BBV.

Bijgaand de financiële kengetallen van de gemeente Montferland.

De financiële kengetallen dienen in samenhang te worden bezien om onze financiële positie te beoordelen.

In 2023 (en in de jaren 2024-2026) vallen vier kengetallen in de categorie voldoende (netto schuldquote, netto schuldquote gecorrigeerd voor verstrekte leningen,  structurele exploitatieruimte en grondexploitatie), en twee in de categorie matig (solvabiliteit en belastingcapaciteit).

Op basis van de bovenstaande financiële kengetallen en rekening houdend met de uitstekende ratio van ons weerstandsvermogen kunnen we  de financiële positie van onze gemeente als voldoende kwalificeren.

We zijn nog goed weerbaar en onze wendbaarheid is de laatste jaren aanzienlijk verbeterd.

De gemeente Montferland heeft een grote oppervlakte aan openbare ruimte in beheer. Daarin vinden veel activiteiten plaats zoals wonen, werken en recreëren. Daarvoor zijn kapitaalgoederen nodig zoals wegen, rioleringen, kunstwerken, openbaar groen, verlichting en gebouwen. De kwaliteit van deze kapitaalgoederen en het onderhoudsniveau ervan is in grote mate bepalend voor de beleving en waardering van die openbare ruimte en uiteraard de (jaarlijkse) lasten. We streven hierbij naar een voldoende onderhoud van onze kapitaalgoederen.

De beleidsplannen stellen we tenminste eens in de 10 jaar vast, volgens de eisen van de provincie en het bepaalde in het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV). Dit betreft het onderhoud van de openbare ruimte en het beoogde onderhoudsniveau voor het openbaar groen, verlichting, straatmeubilair, sportfaciliteiten, water, wegen, riolering, kunstwerken en gebouwen. Eens in de vier jaar evalueren we de beheerplannen en zo nodig stellen we ze bij.

In de vastgestelde beheerplannen wordt per kapitaalgoed inzicht gegeven in het gemeentelijke beleid, de geplande onderhoudswerken en de daarvoor benodigde financiële middelen en eventuele ontwikkelingen en risico’s. 

• Gemeentelijk Water en Rioleringsplan Montferland (2022 – 2026) 
• Integraal Gemeentelijk verkeer en Vervoerplan 2020 - 2024
• Hondenbeleidsplan
• Speelbeleid (2015 - 2030)
• Beleidsplan wegen (2022 - 2025)
• Beleidsplan zand- en halfverhardingswegen (2019 – 2028)
• Beleidsplan Civiele Kunstwerken (2019 - 2023)
• Beleidsplan Openbare Verlichting (2020 - 2024)
• Bomenbeleidsplan 2020

Onderstaand een toelichting per onderdeel. 

Wegen en bermen.

Algemeen.

In 2022 is het wegenbeheersplan 2021 – 2025 door het college vastgesteld. Hierin is de onderhoudsplanning opgenomen die is gebaseerd op het minimale onderhoudsniveau volgens de CROW-richtlijnen. Hierbij wordt eventuele aansprakelijkheid voorkomen.

Areaal wegennet

Het gehele areaal aan wegen vertegenwoordigt een waarde, de vervangingswaarde. De vervangingswaarde geeft een globale indruk van de waarde van de verhardingen, ervan uitgaande dat het bestaande areaal opnieuw aangelegd zou moeten worden. De totale vervangingswaarde van alle verhardingen in beheer van de gemeente bedraagt rond de € 155 miljoen.

Wegen

Om wegbeheer op een juiste manier te kunnen uitvoeren is het van belang om te weten wat het totaal te onderhouden areaal is, wat de technische kwaliteitstoestand daarvan is en hoeveel geld er nodig is om het areaal op het vastgestelde kwaliteitsniveau te houden. In het beheersplan wegen is ook de invloed van het vastgestelde beeldkwaliteit verwerkt. Hierin worden de winkelgebieden en historisch centrum op beeldkwaliteit B onderhouden in plaats van alle overige gebieden op C-kwaliteit.
Om het aangegeven onderhoud mogelijk te maken bedraagt de jaarlijkse toevoeging aan de voorziening groot onderhoud wegen € 677.089 in 2021, € 661.970 in 2022, € 646.851 in 2023, € 631.732 in 2024 en 2025. Voor klein onderhoud (niet planbaar) is jaarlijks een bedrag van
€ 253.219 nodig. 
De wegen worden eenmaal per jaar visueel geïnspecteerd volgens de CROW richtlijnen. Op basis van die inspectie wordt een actueel beeld verkregen van de conditie daarvan. Deze
gegevens zijn het startpunt voor het opstellen en zo nodig bijstellen van een meerjarig onderhoudsplan. In 2021 zijn de wegen geïnspecteerd.

Kwaliteit

De meeste wegen binnen de gemeente Montferland verkeren in goede tot zeer goede staat. Bij asfaltverharding is dit bijna 76% en bij elementenverharding ongeveer 93%, in beide gevallen boven het landelijk gemiddelde.

Verouderde verhardingen.

De storting in de voorziening voorziet niet in het vervangen van verouderde verhardingen. Het wegenareaal is zodanig aan het verouderen dat het noodzakelijk is de verhardingsmaterialen (asfalt en elementen) te vervangen. In 2018 is daarmee begonnen en in 2021 is bijvoorbeeld de Schoolstraat in Kilder aangepakt. De komende jaren worden bijvoorbeeld ook de asfaltverhardingen van de wegen grenzend aan de Padevoortseallee in Zeddam vervangen.
De reden om de vervanging uit te voeren, is om ook in de toekomst de onderhoudskosten beheersbaar te kunnen houden en de aantrekkelijkheid van onze kernen goed te houden en achteruitgang in uitstraling en beleving te voorkomen. Jaarlijks is hiervoor € 530.000,= beschikbaar.

Schoolstraat in Kilder, vervanging straatmateriaal in rijbaan en trottoirs 

Onderhoud onverharde wegen
In 2019 is het beleidsplan zand- en halfverhardingswegen 2019-2028 door de Raad vastgesteld. Eén van de onderdelen is het uitvoering geven aan het plan om met de aanwonenden te kijken welke optie (behalve het verharden met asfalt en/of klinkers) de voorkeur heeft om de stofoverlast en de kuilvorming te verminderen. De opties bestaan hoofdzakelijk uit het stabiliseren van de bovenlaag, Padvast aanbrengen, regulier onderhoud met Nodust of gewoon zoals nu of nog minder. Een pilot is gedraaid aan de Braamweg in Braamt en het vervolg is door corona pas in 2021 opgestart, in 2021 en 2022 zal de verdere uitvoering plaatsvinden. Hiervoor is € 1.250.000,= beschikbaar gesteld.
 
Vooruitlopend op de uitvoering van het project is een aantal wegen in Stokkum voorzien van het product Padvast. Dat is een zandmengsel dat gewonnen wordt in het zandgat bij Netterderden en geschikt is om zandwegen mee te verharden. De wegen zijn hierna eenvoudig te onderhouden, in tegenstelling tot een stabilisatie met een bindmiddel.

Nachtegaalslaantje in Stokkum, na aanbrengen Padvast

Bermen

Naast het maaien van de bermen is onderhoud van de bermen noodzakelijk. Hiermee wordt bedoeld het uitvullen van gaten, het verhogen of verlagen van de berm of andere reparaties. In het beleidsplan wegen is voorgesteld jaarlijks van circa 10 km weglente de bermen aan te pakken. Hiermee wordt de veiligheid te verbeterd en wordt schade aan de weg en plasvorming op de weg voorkomen. Jaarlijks is € 50.000,= in de begroting opgenomen voor onderhoud aan de wegbermen.

Om tot meer kruiden - bloemrijke bermen -  te komen moeten we ervoor zorgen dat bermen 'voedselarmer' worden. 
In 2023 gaan we dan ook daarvoor kansrijke  bermen regulier systematisch maaien en voeren wij het maaisel af.
Deze locaties worden twee keer per jaar gefaseerd gemaaid. Waarbij 70% per keer gemaaid word en 30% blijft staan.

Voorbeeld van het afroven(verlagen) van de berm

Rioleringen
Algemeen.
Het huidige GWRP (Gemeentelijk Water en Riolerings Plan) heeft een looptijd van 2022-2026. Dit plan is de basis voor het uitvoeren van onze wettelijke zorgplichten op het gebied van afvalwater, grondwater en hemelwater.
 

Areaal

We hebben de wettelijke zorgplichten voor:
1. inzameling en transport van stedelijk afvalwater (1993 Wet Milieubeheer, artikel 10.33);
2. inzameling en verwerking van hemelwater (2009 Waterwet, artikel 3.5);
3. maatregelen tegen grondwateroverlast en het verwerken van ingezameld grondwater 
(2009 Waterwet, artikel 3.6).

Hiernaast hebben alle gemeenten op grond van het Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie de verplichting in 2050 klimaatbestendig en waterrobuust te zijn. 

Grondwater (drainage)                              Regenwater (afkoppelen)                       Afvalwater (rioolgemaal)

Civieltechnische kunstwerken.

Algemeen

In 2018 is het beleidsplan civiele kunstwerken 2019-2023 vastgesteld.

Areaal

Om de civiele kunstwerken veilig en beschikbaar te houden voor haar doel is het van belang om te weten wat het areaal is, wat de technische kwaliteitstoestand is en hoeveel geld er nodig is om dit te houden.
Door iedere vijf jaar een technische inspectie van de civiele kunstwerken uit te voeren wordt een actueel beeld verkregen van de conditie van de kunstwerken. Het beleidsplan is gebaseerd op de inspectie uitgevoerd in 2017 en de maatregelen hieruit voortvloeiend zijn de basis voor de benodigde financiële middelen de komende jaren.
Wegbeheerders hebben op grond van de Wegenwet de zorgplicht voor de civiele kunstwerken. Dit betekent dat zij ervoor moeten zorgen dat de kunstwerken in goede staat verkeren. Volgens artikel 6.174 van het Burgerlijk Wetboek is de wegbeheerder aansprakelijk voor het veroorzaken van schade als gevolg van mankementen aan het “geleverde product” civiele kunstwerk. Door de kunstwerken te inspecteren en de daaruit voortvloeiende maatregelen uit te voeren wordt voldaan aan deze zorgplicht.
De inspectie van 2017 heeft uitgewezen dat over het algemeen de kunstwerken binnen de gemeente Montferland in een redelijke staat verkeren. Het areaal is veilig voor de burgers en over het algemeen vertonen de kunstwerken vooral verouderingsdefecten. 
In 2023 zal de fiets- voetgangerstunnel in Zeddam opnieuw worden geschilderd.
Tevens zal naar aanleiding van de technische inspectie in 2023 een nieuw beleidsplan kunstwerken worden opgesteld voor de komende vijf jaar.

Fiets- voetgangerstunnel Zeddam

Om het aangegeven onderhoud en de vervanging mogelijk te maken bedraagt  in de periode 2022 – 2023 de jaarlijkse toevoeging aan de voorziening groot onderhoud civiele kunstwerken 
€ 20.023,=.

Groen

Algemeen.
Het openbaar groen is met ingang van 1 januari 2017 onderhouden conform beeldkwaliteit. Dit na de vaststelling door de raad in 2014 waarbij het gewenste beeld van het groen in de diverse structuurgebieden (woonwijken, industrieterreinen, centra en buitengebied) is bepaald.
In praktische zin staan niet de frequenties en maatregelen van het beheer centraal maar de vooraf afgesproken beeldkwaliteit.

Areaal

Openbaar groen
Naast het reguliere onderhoud wordt jaarlijks verouderd groen, groen dat ‘op’ is, vervangen door een nieuwe aanplant. Dit gebeurt nog niet planmatig. Een groenbeleidsplan met bijbehorend beheerplan wordt eind 2022 vastgesteld.

Bomen
Gemeenten moeten in het kader van de zorgplicht voor bomen een BVC-inspectie (boomveiligheidscontrole) uitvoeren. Sinds 2018 worden de bomen in een cyclus van 3 jaar geïnspecteerd; attentiebomen worden vaker gecontroleerd. De inspectiegegevens worden in het beheerpakket vastgelegd, waarbij de onderhoudsmaatregel wordt bepaald. Het bomenbeleidplan is in 2020 vastgelegd door de raad. In het bomenbeheerplan, dat in 2022 wordt afgerond, worden de benodigde budgetten voor het planmatig onderhoud en vervangingen definitief onderbouwd. 

Schapenweg in Zeddam
In 2019 zijn de bomen vervangen door een type die beter past bij de standplaats

Een (financieel) risico wordt gevormd door ziektes en klimatologische veranderingen, zoals verdroging. Specifieke ziekten aan bomen (o.a. de kastanje-, iep- en watermerkziekte) zijn moeilijk te beheersen en te genezen. Essentaksterfte is een boomziekte die vooral in het buitengebied voorkomt. Als een boom ziek wordt, is vaak een snelle verwijdering noodzakelijk. De bestrijding van eikenprocessierups wordt jaarlijks uitgevoerd vanwege de volksgezondheid.

Openbare verlichting

In 2020 is het beleidsplan openbare verlichting 2020 – 2024 door de raad vastgesteld. Naast een aantal beleidsmatige keuzes is in dit plan ook het beheer geregeld.

Areaal

Onderdeel    Aantal
Lichtmasten    7.677
Armaturen    7.888
 
Jaarlijks worden masten van minimaal 40 jaar en ouder (gemiddeld 45 st. per jaar) en armaturen van minimaal 20 jaar en ouder (gemiddeld 225 st. per jaar) vervangen. Bij de oude masten worden stabiliteitsmetingen uitgevoerd om de sterkte van de lichtmasten te bepalen om zo na te gaan of vervanging ook daadwerkelijk nodig is. 
In 2022 zijn alle armaturen met SOX lampen vervangen omdat SOX lampen niet meer verkrijgbaar zijn.
In 2023 zal het vervangen van de masten en armaturen volgens plan verder worden uitgevoerd waarbij de aandacht ligt op de armaturen waar PLL lampen in zitten. Deze worden in de loop van 2023 niet meer gefabriceerd zal over enkele jaren niet meer verkrijgbaar zijn. 
Het beleid is er op gericht om een zo duurzaam mogelijk areaal aan lampen te hebben. Dit betekent toepassing van led armaturen in het geval van nieuwe plaatsing en planmatig vervangen van armaturen. Doel is het terugbrengen van het totale energieverbruik van de openbare verlichting om zodoende een bijdrage te leveren aan de CO2 reductie. Ongeveer 33% van het areaal is voorzien van LED verlichting. In 2023 is de verwachting dat dit is opgelopen naar 40%.
Om het aangegeven onderhoud en de vervanging mogelijk te maken bedraagt in de periode 2022 – 2024 de jaarlijkse toevoeging aan de voorziening vervangingen lichtmasten en armaturen 
€ 131.265,=.

LED- Verlichting

Nieuwe verlichting op het Lieve Vrouweplein in Didam.

Speelvoorzieningen

In 2015 heeft de gemeenteraad het beleidsplan ‘Spelen in Montferland’ vastgesteld voor de periode 2015 – 2030. Hieraan gekoppeld is een beheerplan waarin het beheer en onderhoud planmatig is vertaald met de benodigde kosten. Ook de vervanging is in het beheerplan geregeld.

In het beleidsplan is er een verschuiving gaande naar avontuurlijke, toegankelijke en natuurlijke plekken (zoals Cool Nature), waarbij de speelplaatsen bewoners de mogelijkheid bieden om te spelen, te bewegen en elkaar te ontmoeten ongeacht de leeftijd (integraal spelen). Logisch gevolg hiervan is dat bestaande traditionele speellocaties voor een deel zullen verdwijnen.

Areaal

Volgens het Warenwetbesluit attractie en speeltoestellen (WAS) is de eigenaar/huurder van de grond onder het toestel verantwoordelijk voor de veiligheid. In de openbare ruimte is de gemeente in de regel beheerder van speeltoestellen of speelaanleidingen en dus verantwoordelijk voor het onderhoud.
In Montferland worden vier keer per jaar alle locaties bezocht voor een combinatie van het uitvoeren van een visuele inspectie van alle constructies, de ondergrond en de directe omgeving van het toestel. Klein onderhoud aan de speeltoestellen wordt direct uitgevoerd. De jaarlijkse technische inspectie van alle toestellen wordt uitgevoerd door een extern bedrijf. De registratie van de inspectie en het uitgevoerde kleine onderhoud wordt vanaf medio 2015 in het gemeentelijke beheersysteem verwerkt.
Gegevens uit het digitale systeem in combinatie met de inspectiegegevens zijn de basis voor vervanging of opheffing toestellen en locaties.

Sportvelden

 De gemeente heeft een aantal sportvelden en accommodaties in eigendom en voert het beheer en onderhoud daarop uit.

Areaal.

* Deze accommodaties zijn niet meer in gebruik door de fusie van clubs.

Naast het regulier en groot onderhoud dat jaarlijks op de natuurvelden wordt uitgevoerd, is renovatie soms nodig. Door extra aandacht aan regulier en groot onderhoud te schenken kunnen renovaties uitgesteld worden.

Het dagelijks onderhoud van de kunstgrasvelden is een verantwoording van de clubs. Wel schrijven wij de velden af in 10 jaar en daarvoor wordt jaarlijks € 50.000,= toegevoegd aan de reserve kunstgrasvelden. Op 31/12/22 bedraagt die reserve € 300.000,=. 

In 2023 wordt de toplaag (kunstgrasveld) van het hoofdveld van DVC vervangen.

Gemeentelijke gebouwen

Areaal gemeentelijke gebouwen

De nieuwe brandweerkazerne is 24 februari 2022 in gebruik genomen.

Verduurzaming gemeentelijk vastgoed: het dak van sporthal de Muizenberg is voorzien van een PV-installatie en in 2022/2023 worden ook warmtepompen geplaatst om de sporthal energie neutraal te maken. In 2023 zal bij de uitvoering van de onderhoudsacties in het kader van het MJOP nadrukkelijk aandacht worden gegeven aan de verduurzaming van het gemeentelijk vastgoed. De gemeenteraad zal een beheerplan verduurzaming worden voorgelegd.

Gemeente heeft het pand van Specialzed aangekocht en tijdelijk bruikbaar gemaakt voor de huisvesting van Oekraíners.

Brandweerkazerne aan de Vincwijkweg in Didam                                                     Zonnepanelen op sporthal de Muizenberg in Didam

De totale uitgaven voor het onderhoud van de verschillende soorten kapitaalgoederen worden in de begroting geraamd op:

Dit geeft voor het jaar 2023 de volgende verdeling:

Voor de uitvoering van de programma’s zijn financiële middelen nodig. De treasuryfunctie omvat het sturen en beheersen van, het verantwoording afleggen over en het toezicht houden op de financiële vermogenswaarden, de financiële geldstromen, de financiële posities en de daaraan verbonden risico’s. Binnen de treasuryfunctie wordt gestreefd naar beperking van de financiële risico’s en de daaraan verbonden lasten.

De missie en doelstellingen van het financieringsbeleid zijn vastgelegd in het treasurystatuut. De wettelijke basis ligt vast in de Wet Financiering Decentrale Overheden (FIDO). Daarmee is de beleidsvrijheid van de gemeenten aan strenge regels gebonden. Daarnaast zijn er regels met betrekking tot de treasury vastgelegd in de financiële verordening (ex art. 212 Gemeentewet).

Sinds 2013 is de regeling Schatkistbankieren van toepassing, die de gemeente verplicht om overtollige geldmiddelen, rekening houdend met een doelmatigheidsdrempel, te beleggen in de schatkist dan wel uit te zetten bij andere overheidsinstellingen (gemeenten, provincies, etc.). Tevens is de wet Houdbare Overheidsfinanciën (wet HOF) van toepassing. De wet HOF is een nadere uitwerking van de Europese afspraken over de beperking van het EMU-saldo (3% Bruto Binnenlands Product). Het gemeentelijk aandeel, voor alle gemeenten tezamen, is   0,32% BBP.

Het netto-financieringssaldo van alle gemeenten bij elkaar mag in een jaar niet boven dit plafond uitkomen. Indien decentrale overheden de afgesproken norm structureel overschrijden en het niet mogelijk blijkt met elkaar passende maatregelen af te spreken om terug te keren naar het verbeterpad, kan het kabinet maatregelen nemen. Wel is er op basis van het macroplafond voor het financieringstekort van alle gemeenten een referentiewaarde per gemeente vastgesteld. Op individuele overschrijdingen van die referentiewaarde staat geen directe sanctie.

• Wet Financiering Decentrale Overheden (FIDO)
• Wet Houdbare Overheidsfinanciën
• Wet Schatkistbankieren
• Financiële verordening (ex art. 212 Gemeentewet)
• Treasurystatuut 2016

In deze paragraaf wordt nader ingegaan op:

• Renteontwikkeling
• Financieringsbehoefte
• Kasgeldlimiet
• Renterisiconorm
• Overige risico’s

De Wet FIDO (Wet Financiering Decentrale Overheden) geeft concrete richtlijnen voor gemeenten voor het beheersen van het renterisico in verband met de korte termijn financiering. De kasgeldlimiet is een wettelijk maximum (plafond) voor het volume geldleningen in de vorm van zogenaamde call- en kasgeldtransacties. De bovengrens is bij ministeriële regeling voor het jaar 2023 vastgesteld op 8,5% van het lastentotaal van de gemeentelijke begroting. De begroting van de gemeente Montferland voor het jaar 2023 heeft een omvang van € 99,5 miljoen en daarmee komt de kasgeldlimiet uit € 8,5 miljoen. Het Rijk geeft gemeenten voldoende ruimte om maximaal gebruik te maken van (goedkope) financiering met kasgeld. Hoewel het gemeenten niet is toegestaan de kasgeldlimiet te overschrijden (Wet FIDO, art. 4, lid 1), hoeven deze pas aan de toezichthouder te rapporteren wanneer de kasgeldlimiet drie kwartalen op rij wordt overschreden (art. 4, lid 2).

De gemeente Montferland stuurt erop onder de kasgeldlimiet te blijven en deze niet te overschrijden.

Het renterisico betreft het risico dat de begroting van de gemeente geconfronteerd wordt met een verzwaring van de rentelasten als gevolg van herfinancieringen van bestaande activa of van herziening van rente van bestaande leningen. 

Het doel van de renterisiconorm is om dit risico te beperken tot een aanvaardbaar niveau. Bij een goed (gelijkmatig) opgebouwde leningenportefeuille blijft het renterisico binnen verantwoorde marges en zullen de renteaanpassingen zich geleidelijk voordoen en binnen de begroting opgevangen kunnen worden.

In de Wet FIDO is vastgelegd dat jaarlijks een volume ter grootte van 20% van het lastentotaal van de gemeentelijke begroting (peildatum 1 januari) mag worden geherfinancierd of een renteherziening mag ondergaan.

Omdat de gemeente voor de eigen financiering geen leningen heeft aangetrokken waarvan periodiek de rente wordt herzien, heeft voor Montferland de renterisiconorm alleen betrekking op herfinanciering van aflopende leningen. In Montferland ligt de omvang van de totale leningenportefeuille (2022: € 63 miljoen) op ongeveer 70% van het lastentotaal van de begroting (€ 90,2 miljoen). De renterisiconorm is € 18,0 miljoen, hetgeen betekent dat in principe ongeveer 18% van de leningenportefeuille mag worden geherfinancierd. Dat betekent weer dat de gemiddelde looptijd van de aan te trekken leningen niet korter mag zijn dan vijf jaar.

Bedragen x € 1.000

Schatkistbankieren
In het najaar van 2013 is voor gemeenten en andere decentrale overheden verplicht schatkistbankieren ingevoerd. Decentrale overheden dienen banktegoeden, die een vooraf bepaalde drempelwaarde te boven gaan, af te storten naar een rekening-courant bij het ministerie van Financiën.  Met ingang van juli 2021 is de drempelwaarde verhoogd naar 2% met een minimum van € 1,0 miljoen. Voor de gemeente Montferland bedraagt de drempelwaarde € 1,8 miljoen. Tegen deze drempelwaarde moet het gemiddelde van de banksaldi van de gemeente in een kwartaal worden afgezet. Binnen de treasuryfunctie wordt erop gestuurd dat de drempelwaarde per kwartaal niet wordt overschreden en dat de gemeente dus geen of heel beperkt financiële middelen hoeft te stallen bij het Rijk. Bij de controle van de jaarrekening zal de accountant de verplichting tot schatkistbankieren meenemen.

Aangezien de BNG Bank, eveneens met ingangsdatum 1 juli 2021, haar voorwaarden heeft aangepast is de hogere drempelwaarde in de praktijk niet relevant. Indien de gemeente namelijk bij de bank op dagbasis een hoger creditsaldo heeft dan € 0,5 miljoen, dient zij over het meerdere een boete te betalen, gebaseerd op het Euribor-rentepercentage. Daarom zal in de praktijk zoveel mogelijk een saldo worden aangehouden tussen de € 0,1 en 0,5 miljoen. Het meerdere wordt direct doorgestort naar onze rekening bij de schatkist.  

Overig
Gezien de samenstelling van de gemeentelijke leningenportefeuille en de kaderstelling vanuit de wet en het treasurystatuut (alleen leningen in euro’s) is er binnen de gemeente Montferland geen sprake van valutarisico en/of koersrisico.

Het “Overzicht overhead, ondersteuning organisatie en bestuur” is een verplicht onderdeel van de programmabegroting. Hierin is een fors deel van de kosten van bedrijfsvoering opgenomen. In dit kader is de paragraaf bedrijfsvoering teruggebracht tot de kern.

De omvang van het salarisbudget en de formatie van de gehele ambtelijke organisatie is:

Bedragen x € 1.000

De loonkosten voor het vaste personeel nemen toe door loonindexeringen (CAO, maar ook stijging werkgeverslasten).

De raming van de loonkosten is gebaseerd op het arbeidsvoorwaardenakkoord voor de sector Gemeenten 2021-2022. Voor het jaar 2023 is rekening gehouden met een stijging van de loonkosten met 3,3% (cf. Kadernota 2023, gebaseerd op prognoses CPB).

De apparaatskosten zijn alle personele en materiële kosten  die verbonden zijn aan het functioneren van de organisatie, exclusief griffie en bestuur. De kosten eigen personeel bestaan uit de salariskosten (zie vorige tabel) en overige personeelskosten zoals kosten voor opleiding, bedrijfsgezondheidszorg, dienstkleding, enzovoort. 

Bedragen x € 1.000

Organisatieontwikkeling

Bij de begroting 2022 is de raad al geïnformeerd over de organisatieontwikkeling die eerder in gang is gezet. Adagium: wij zijn een betrouwbare en dienstverlenende organisatie. Het bestuur kan op ons bouwen. Inwoners, bedrijven, instellingen en toeristen kunnen ons vertrouwen. Onze medewerkers gaan met plezier naar hun werk, zien kansen en gaan met elkaar en inwoners in gesprek. Wij denken vanuit de wens van de inwoner.
Dit leidt vooral tot een intern ondersteuningstraject, waarbij fundamentele competenties de basis vormen voor een nieuw HR-beleid. 
De wens van deze ontwikkeling is in het nieuwe akkoord van de coalitiepartijen duidelijk terug te vinden in de passage over de verhouding tussen inwoners en gemeente. De organisatieontwikkeling boet dus niets in aan belang en zal ook in 2023 verder worden doorgezet. 

Taakstelling bedrijfsvoering vs. personele vraagstukken
De afgelopen jaren hebben we als organisatie invulling gegeven aan de taakstelling die we op de bedrijfsvoering (vooral: personele lasten) hadden. We zijn daarin geslaagd. De realiteit is dat we het aantal nieuwe taken voor de gemeente zien toenemen. Dit heeft als gevolg dat er ook weer sprake is van formatieuitbreiding. Dit zien we ook in het licht van de (snel) krapper wordende arbeidsmarkt. Een uitdaging waar we op creatieve wijze antwoord op moeten geven. In 2023 zal dit zijn beslag krijgen.

Wet Open Overheid (WOO)
De Wet open overheid (Woo) is op 1 mei 2022 gedeeltelijk in werking getreden. De Woo heeft tot doel een transparante overheid te bevorderen en de informatiehuishouding op orde te brengen. De nieuwe wet voorziet, of gaat voorzien, in een ruimere toegang tot overheidsinformatie, zowel op verzoek (passief) als uit eigen beweging (actief). De gedeeltelijke inwerkingtreding op 1 mei 2022 houdt kort samengevat in dat de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) vervangen voor de Wet open overheid (Woo). Vanaf die datum zijn Wob-verzoeken Woo-verzoeken.
In artikel 3.5 van de Woo is bepaald dat een bestuursorgaan in de jaarlijkse begroting dan wel de jaarlijkse begroting van het openbaar lichaam of de rechtspersoon waarvan het bestuursorgaan deel uit maakt, aandacht besteedt aan de beleidsvoornemens inzake de uitvoering van deze wet en doet in de jaarlijkse verantwoording verslag van de uitvoering ervan, mede in relatie tot de beleidsvoornemens (Openbaarheidsparagraaf).
De implementatie van de passieve openbaarmaking (op verzoek) op grond van de Woo is op hoofdlijnen voltooid. De website is aangepast. Er is voorzien in de digitale toegang tot de Woo-contactpersoon en voorzien is in een digitaal formulier om een Woo-verzoek in te dienen. Model-brieven zijn beschikbaar voor de Woo-procedure, waarbij de ‘Rijksbrede instructie voor het behandelen van Woo-verzoeken’ als handleiding dient. Software DataMask is aangeschaft en wordt in de 2de helft van 2022 geïmplementeerd om delen van tekst te kunnen ‘zwart lakken’ (bijvoorbeeld persoonsgegevens).
Niet alles trad per 1 mei 2022 in werking; de komende jaren zal een verplichte actieve informatieplicht (informatie uit eigen beweging) ingevoerd gaan worden ten aanzien van ten minste 11 informatiecategorieën. De bedoeling van de Woo is dat de gemeente zijn werkprocessen en digitale informatiesystemen gaat inrichten op het openbaar maken van documenten. De toekomstige actieve openbaarmaking, stapsgewijs in komende jaren te voeren, verplicht tot het actief openbaar maken van documenten uit de 11 informatiecategorieën via het toekomstige digitale Platform Open overheidsinformatie (PLOOI). Uitgegaan wordt van het basis-ambitieniveau, dat wil zeggen dat voldaan gaat worden aan de minimale eisen van de Woo.
De implementatie van de Wet open overheid en de verbetering van de informatiehuishouding is een meerjarig traject. De in 2022 ingezette acties lopen de komende jaren door. In het groeimodel volgt meer aandacht voor wat er bereikt is met de ingezette acties en middelen. De doelstelling is om het informatiebeheer te verbeteren, transparanter te maken en om het bewustzijn van de omgang met openbaarheid van informatie in het DNA van medewerkers en de werkprocessen te verankeren.
Welke kwantitatieve gegevens de komende jaren meegenomen dienen te worden in de jaarlijkse openbaarheidsparagraaf zal verder worden onderzocht. De implementatie en uitvoering van de Woo is tot nu toe met name met de inzet van bestaande formatie en eigen middelen gebeurd. Het door het Rijk toegekende budget voor 2022 ten behoeve van de implementatie van de Wet Open op Orde is nog niet of nauwelijks ingezet of aangewend. Met de beschikbaarstelling van de financiële middelen ondersteunt het Rijk gemeenten bij de implementatie en uitvoering van de WOO. De financiële middelen bestaan uit zowel incidentele als structurele middelen. De incidentele middelen, voor de periode 2022 tot en met 2026 voor Montferland een bedrag van € 62.000 per jaar, zijn bestemd voor het verbeteren van systemen, het opleiden van medewerkers en het aanpassen van processen en de organisatie. De structurele middelen, voor ons € 52.000 in 2022 oplopend naar structureel € 92.000 vanaf 2025, zijn bedoeld voor de implementatie en uitvoering van de Woo. Deze middelen zijn gereserveerd voor de verdere implementatie en uitvoering van de Woo. 

Accountantscontrole en (verbijzonderde) interne controle
De reeds jaren geleden aangekondigde wetswijziging "rechtmatigheidsverantwoording door het college van B&W" zal  dit jaar definitief worden (op het moment van samenstellen van deze begroting dient de wetswijziging alleen nog door de eerste Kamer te worden bekrachtigd). Het ingangsjaar is 2023. 
Met de wetswijziging wordt een eigen verantwoording van het college over de financiële rechtmatigheid in de jaarrekening ingevoerd. De accountant zal de getrouwheid hiervan toetsen, naast de totale beoordeling van de jaarrekening.
Nu de wetswijziging definitief wordt zal aan de gemeenteraad de benodigde besluitvorming worden voorgelegd. Zo zal het ambitieniveau als het gaat om interne beheersing met uw raad worden afgestemd en zal de verantwoordingsgrens opnieuw moeten worden bepaald. De documenten die dienen te worden geactualiseerd betreffen in ieder geval:

• Financiële verordening 2017
• Regeling Budgethouders 2017
• Budgetkader college 2017
• Controleverordening 2014
• Controleprotocol 2019

Informatiebeveiliging en privacy
De Baseline Informatiebeveiliging Overheid (BIO) is inmiddels binnen alle overheidsinstanties een bekende term. Dit normenkader is het uitgangspunt voor het treffen van beveiligingsmaatregelen om de weerbaarheid van gemeenten te vergroten. Risico's worden niet alleen afgewogen maar ook gekanaliseerd tot aan een geaccepteerde niveau. Gemeentelijke processen zijn vrijwel allemaal afhankelijk van ondersteunende ICT- systemen/diensten. Daarnaast maken inwoners en ondernemers steeds meer gebruik van digitale diensten, zij verwachten een betrouwbare overheid die zorgvuldig omgaat met (kwetsbare) informatie. De waarborging van beschikbaarheid, integriteit en vertrouwelijkheid van informatiesystemen is essentieel om de betrouwbaarheid, kwaliteit en continuïteit van de bedrijfsvoering en dienstverleningsprocessen te garanderen. Met de komst van de AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming) kreeg privacy eveneens meer aandacht, daar ziet de privacywaakhond AP (Autoriteit Persoonsgegevens)  op toe. Organisaties die de AVG overtreden kunnen van deze AP boetes opgelegd krijgen van maximaal 20 miljoen euro. Zo heeft het ministerie van Buitenlandse zaken in april 2022 een boete ontvangen van ruim een half miljoen voor het slecht beveiligen van het systeem voor visumaanvragen. 

Middels ENSIA (Eenduidig Normatiek Single Information Audit) wordt horizontaal en verticaal verantwoording afgelegd, over de inrichting van het BIO normenkader, richting de raad (horizontaal) en toezichthouders (verticaal) zoals de ministeries BZK en SZW, Logius en de AP (Autoriteit Persoonsgegevens). ENSIA streeft naar een zo effectief en efficiënt mogelijk ingericht verantwoordingsstelsel voor informatieveiligheid. Verantwoording wordt jaarlijks afgelegd over Suwinet, BRP, PNIK, DigiD, BAG, BRO, BGT en WOZ. Daarnaast wordt, buiten ENSIA om, verantwoording afgelegd over de verwerking van politiegegevens, de maatregelen en procedures die daarop van toepassing zijn én de werking daarvan Er is een verplichte interne en externe audit voor de naleving van de Wpg (Wet politie gegevens). 
Absolute veiligheid bestaat niet maar optimale beveiliging wel. Bij nieuwe ontwikkelingen van processen of informatiesystemen is het cruciaal dat informatiebeveiliging de juiste aandacht krijgt. Risico's worden gesignaleerd en daarover geadviseerd aan het bestuur en management om deze vervolgens te mitigeren naar een geaccepteerde niveau.
De meeste informatiebeveiligingsincidenten worden veroorzaakt door menselijk handelen. Bewuste medewerkers zijn de beste beveiligingsmaatregel; een doorlopende bewustwordingscampagne richt zich hierop. Daarnaast bereiden we ons voor op een mogelijke ICT-crisissituatie indien die zich ondanks de voorzorgsmaatregelen toch voordoet. Het herstelvermogen van de organisatie is daarbij immers van groot belang. 

*     Deze kolom bevat de werkelijke gegevens medio 2022

**  Het ziekteverzuimpercentage is inclusief het verzuim van het personeel met een WSW-dienstverband (vm Laborijn). Het percentage tussen haakjes betreft het verzuim van het ambtelijk personeel exclusief de WSW'ers 

Verbonden partijen zijn, volgens artikel 1 Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV), die partijen (privaat- of publiekrechtelijk) waarin een gemeente zowel een bestuurlijk als een financieel belang heeft. Van een financieel belang is sprake indien aan de verbonden partij een bedrag beschikbaar is gesteld dat niet verhaalbaar is wanneer de partij failliet gaat of wanneer de gemeente aansprakelijk is voor een bepaald bedrag in de situatie dat de verbonden partij zijn verplichtingen jegens derden niet nakomt. Van een bestuurlijk belang is sprake indien een wethouder, raadslid of ambtenaar van de gemeente namens de gemeente plaatsneemt in het bestuur van de verbonden partij of namens de gemeente stemt in bijvoorbeeld een aandeelhoudersvergadering. 

Opdrachtgever en eigenaar

De gemeente vervult twee rollen richting de verbonden partijen namelijk de rol van opdrachtgever en de rol van eigenaar.

• opdrachtgever: de gemeente is afnemer/opdrachtgever van de verbonden partij.  De verbonden partij levert diensten of producten, is uitvoerder van gemeentelijk beleid. Vaak gaat dit in de vorm van een basispakket dat door alle deelnemers in de samenwerking wordt afgenomen met daarnaast een aanvullend (maatwerk) pakket dat voor afzonderlijke deelnemers op maat wordt afgesproken;

• eigenaar: in de eigenaarsrol beslist de gemeente over de oprichting, missie, de taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de verbonden partij. Het gemeentebestuur is  mede eigenaar  van de verbonden partij en draagt bestuurlijke verantwoordelijkheid (de gemeente neemt deel aan het bestuur). De rol van eigenaar richt zich vooral op de continuïteit  en de levensvatbaarheid van de (samenwerking)organisatie.

Het is belangrijk dat de (beleids)doelstellngen van de gemeente ook via de verbonden partijen worden gerealiseerd. De gemeente zelf houdt uiteindelijk de  verantwoordelijkheid voor het realiseren van de beoogde doelstellingen van de programma's in de begroting. In de programma's is al aangegeven welke bijdrage een verbonden partij hieraan levert. Telkens moet worden beoordeeld of een taak wordt uitgevoerd zoals de gemeente dat voor ogen staat en of er voldoende inhoudelijk en financieel toezicht is op het uitvoeren van deze taak.

Kaders

De Wet gemeenschappelijke regeling (Wgr) is met ingang van 1 juli 2022 gewijzigd. De Wgr maakt (publiekrechtelijke) samenwerking mogelijk tussen gemeenten, provincies en waterschappen. Met deze wijziging krijgen volksvertegenwoordigers, zoals raadsleden, meer invloed op de besluitvorming van dit soort samenwerkingen en kunnen ze die beter controleren. Het deel van de Wgr dat rechten geeft aan volksvertegenwoordigers gaat direct in. Voor het andere deel (verplichtingen om bestaande gemeenschappelijke regelingen aan te passen, om zo scherpere afspraken te maken over bijvoorbeeld uittreding of evaluatie) geeft de wet een implementatie-periode van twee jaar.
Enkele belangrijke punten zijn:

• De algemene en financiële kaders voor het volgende begrotingsjaar moeten door het samenwerkingsverband uiterlijk vóór 30 april aangeboden worden aan de raden van de deelnemers (artikel 34b Wgr). Voor de gemeente Montferland betekent dit dat deze informatie beschikbaar is tijdens de behandeling van de Kadernota;
• De jaarrekening en het verslag van de accountant moet eveneens uiterlijk 30 april worden aangeboden aan de raad;
• De termijn waarbinnen de raad een zienswijze kan indienen op de ontwerpbegroting van een samenwerkingsverband is twaalf weken. De vastgestelde begroting van het samenwerkingsverband moet daarom uiterlijk 15 juli toegezonden worden aan de provincie.
• Lokale rekenkamers en rekenkamercommissies kunnen ook onderzoek doen bij samenwerkingsverbanden die op grond van de Wgr zijn ingesteld;
• Een bestuur van een samenwerkingsverband kan de overgedragen bevoegdheden niet zelf uitbreiden

Nota Verbonden partijen

De huidige nota Verbonden Partijen stamt uit 2012 en behoeft actualisatie. Dat was reeds het voornemen van de vorige coalitie en is ook één van de conclusies uit het Rekenkamerrapport "Kiezen of delen:...rendement op regionale samenwerking".  De bevindingen uit het rapport zijn omarmd door de gemeenteraad.

Op 19 oktober 2020 heeft de gemeenteraad de startnotitie Missie & Visie voor Montferland vastgesteld en deze dient verder te worden uitgewerkt. Ook heeft de gemeenteraad besloten een traject te starten waarin de koersbepaling voor regionale samenwerking centraal staat. Deze trajecten zijn nu samengevoegd tot één proces, dat naar verwachting, voor het eind van 2022 wordt afgerond met een besluit van de gemeenteraad.  Het voornemen om een nieuwe nota Verbonden Partijen is daarom uitgesteld tot begin 2023.

Indexeringsmethodiek begroting gemeenschappelijke regelingen

De afgelopen jaren bepleitten de Achterhoekse gemeenten één gemeenschappelijk systeem van indexering voor de begrotingen van de gemeenschappelijke regelingen. In de praktijk leidde dit onvoldoende tot het gewenste resultaat omdat enerzijds iedere gemeenschappelijk regeling zijn eigen dynamiek kende waardoor een generieke indexering “te kort door de bocht” bleek. Anderzijds bleek de stem van de Achterhoekse gemeenten een minderheidsbelang te vertegenwoordigen.
Op dit moment ontbreekt een collectief standpunt, maar loopt wel de afspraak dat indexpercentages kritisch worden beoordeeld, zo veel als mogelijk aan de voorkant.

Huidige procedure zienswijzen begrotingen gemeenschappelijke regelingen

Bij alle gemeenschappelijke regelingen stelt het algemeen bestuur de begroting vast. College en gemeenteraad hebben vooraf de mogelijkheid een zienswijze op de begroting te geven. De procedures van de diverse gemeenschappelijke regelingen lopen, ondanks de verruiming, qua tijdsperiode niet parallel aan elkaar aan die van de reguliere besluitvormingsprocedure van de gemeenteraad. De begrotingen van de gemeenschappelijke regelingen worden dan ook gezamenlijk, gebundeld in een raadsnotitie, medio juni aan de raad voorgelegd. Hieraan vooraf adviseert de Auditcommissie de gemeenteraad om al dan niet een zienswijze in te dienen. 

De Auditcommissie en uiteindelijk de gemeenteraad doen dit op basis van een door het college vastgestelde notitie waarin kort en bondig geïnformeerd wordt over:

• belangrijke beleidsinhoudelijke ontwikkelingen die aanleidingen geven tot aanpassing van de koers van de regeling
• de gevolgen voor de financiën en/of financiële bijdrage
• financiële kerngegevens als verdeelsleutel financiële bijdrage, het bedrag per eenheid en het totaal, de reserve- en schuldpositie en de risico’s en de beheersing daarvan

• concept advies zienswijze. 

 Op 9 juni 2022 heeft de gemeenteraad ingestemd met alle voorgelegde begrotingen 2023 en zijn geen zienswijzen ingediend.

De benoeming van een bestuurslid kan een bevoegdheid van de raad (raadsregeling) zijn of van het college (collegeregeling).

Legenda

We willen een efficiënt en rechtvaardig verloop van activiteiten op de grondmarkt bereiken, met het oog op het realiseren van publieke doelstellingen als bevordering van het maatschappelijk gewenst ruimtegebruik, het bevorderen van een rechtvaardige verdeling van kosten en opbrengsten bij gebiedsontwikkeling en het verhogen van de kwaliteit van het ruimtegebruik, de zeggenschap voor de burger en de marktwerking op de grondmarkt.

Gemeentelijk grondbeleid
De hoofdlijnen van het gemeentelijk grondbeleid zijn vastgesteld in de Nota Grondbeleid 2011. In deze nota wordt nader ingegaan op:

1. Een visie op het grondbeleid in relatie tot de realisatie van de doelstellingen van de programma's die zijn opgenomen in de begroting;
2. een aanduiding van de wijze waarop de gemeente het grondbeleid uitvoert;
3. een actuele prognose van de te verwachten resultaten van de totale grondexploitatie;
4. een onderbouwing van de winstneming;
5. de beleidsuitgangspunten betreffende de reserves voor grondzaken in relatie tot de risico's voor de grondzaken.

Het grondbeleid heeft met name grote invloed op programma 2 Ruimtelijke ontwikkeling, programma 3 Beheer leefomgeving en programma 4 Economie en toerisme. De geformuleerde ambities vertalen zich vaak in een vraag naar ruimte en daarmee dus ook naar een vraag over de verdeling van gronden.

Daarnaast heeft het grondbeleid een grote financiële impact. Het gaat in het grondbeleid om grote belangen en grote hoeveelheden geld. De eventuele baten, maar vooral de financiële risico's zijn van belang voor de algemene financiële positie van de gemeente. Een belangrijk uitgangspunt is, dat de gemeente afhankelijk van de financiële risico’s en eigendomsverhoudingen voor een actief of een faciliterend grondinstrument kiest. Zo zal op uitbreidingslocaties bij voorkeur een actief beleid worden gevoerd. Voor herstructurerings- en inbreidingslocaties zal meer gebruik worden gemaakt van de mogelijkheden, die de Wet ruimtelijke ordening (Wro) en de daarin opgenomen afdeling grondexploitatie te bieden heeft. De gemeente zal in die gevallen over het algemeen een (actieve) faciliterende insteek kiezen en de kaders stellen. Bij een faciliterend grondbeleid moeten de gemaakte kosten worden verhaald op de grondontwikkelaar.

De besluitvorming over ontwikkelingslocaties vindt daarom plaats op basis van de volgende overwegingen:

• Wat wil de gemeente bereiken?
• Kunnen de beoogde doelen gehaald worden?
• Wat kan de gemeente financieel en organisatorisch aan?
• Hoeveel risico kan en mag de gemeente lopen in relatie tot het weerstandsvermogen?

• Over welke grondposities beschikt de gemeente en over welke posities kan de gemeente beschikken?

Planning & control grondexploitatie
Gebiedsontwikkeling en het voeren van een grondexploitatie gaat in fasen en heeft een (door)looptijd van meerdere jaren. Het past daardoor niet goed in de jaarlijkse budgetcyclus. Gelet op de grote financiële impact is planning & control binnen de grondexploitatie essentieel. In verband hiermee zijn in zowel de nota Grondbeleid 2011 als het Budgetkader College de volgende afspraken gemaakt:

1. De gemeenteraad stelt voor aanvang van de realisatiefase van een plan de opzet van de grondexploitatie vast en stelt dan tevens de benodigde kredieten / budgetten voor de uitvoering van het plan beschikbaar.

2. De vastgestelde grondexploitaties worden jaarlijks geactualiseerd en verwerkt in de jaarrekening. Door het vaststellen van de jaarrekening, stelt de raad ook de (herziende) exploitatieopzetten vast evenals de eventuele bijstelling van de kredieten / budgetten grondexploitatie.

3. Voor het in ontwikkeling nemen van gronden is in de begroting een budget ten aanzien van voorbereidingskosten opgenomen.
4. Het college kan strategische grondaankopen doen. Hiertoe is in de begroting een jaarbudget opgenomen van € 500.000.
5. Met in achtneming van de budgethouders regeling wijst het college op basis van de (herziene) grondexploitaties de jaarbudgetten toe aan de budgethouders binnen de door de raad gestelde budgettaire kaders.
6. Binnen de grondexploitatie wordt actief risicomanagement gevoerd door:

• • De uitgangspunten van de planexploitatie continu te monitoren en zo nodig voorstellen tot bijstelling te doen;
  • risicobeheersing standaard onderwerp van gesprek te maken bij projectgroep overleg;
  • de onderdelen van de planontwikkeling realistisch in te schatten;
  • activiteiten in het planontwikkelingsproces te toetsen aan vastgestelde financiële kaders en het planresultaat te toetsen aan de mogelijkheden en onmogelijkheden met betrekking tot het weerstandsvermogen van de gemeente.

Grondprijsbeleid

De gemeente Montferland past marktconforme uitgifteprijzen toe. In de programmabegroting wordt jaarlijks een voorstel gedaan de uitgifteprijzen aan te passen en vast te stellen voor de lopende exploitaties. De vergelijkingsmethode (vaste prijs per m2) geldt in principe voor grondgebonden woningen en bedrijventerreinen. Voor woningbouw wordt onderscheid gemaakt in sociale / betaalbare woningbouw en overige woningen. Bij stapelbouw (woningbouw en commerciële ruimten) wordt de grondprijs situationeel bepaald met gebruikmaking van de residuele methode c.q. grondquote.

Uitgifteprijzen

Winst- en verliesneming

Bij de jaarrekening wordt de grondexploitatie per complex geactualiseerd en - indien van toepassing - worden de ramingen van de nog te verwachten lasten en baten bijgesteld. De geraamde verliezen worden verantwoord op het moment dat deze voorzienbaar en onafwendbaar zijn. Er wordt dan per balansdatum een voorziening 'verlies' gevormd.

Het voorzichtigheidsbeginsel leidt ertoe dat realisatie van winst moet worden uitgesteld tot daarover voldoende zekerheid bestaat. Dit betekent echter niet dat pas winst moet worden genomen bij het afsluiten van het grondexploitatiecomplex. Voor winstneming geldt de percentage of completion methode (POC): voor zover gronden zijn verkocht en opbrengsten zijn gerealiseerd kan tussentijds naar rato van de voortgang van de grondexploitatie winst op basis van de eindwaarde worden genomen. Hiervoor moet het resultaat op de grondexploitatie wel op betrouwbare wijze kunnen worden ingeschat. Dit is mogelijk wanneer het waarschijnlijk is dat de economische voordelen die aan het project zijn verbonden naar de gemeente zullen toevloeien. Indien aan de volgende voorwaarden is voldaan, bestaat er voldoende zekerheid om winst te kunnen nemen:

1. het resultaat op de grondexploitatie kan betrouwbaar worden ingeschat; én

2. de grond (of het deelperceel) moet zijn verkocht; én

3. de kosten zijn gerealiseerd (winst wordt naar rato van de realisatie genomen).

Weerstandsvermogen

Ten behoeve van de grondexploitaties is de reserve grondexploitatie gevormd:

de reserve grondexploitatie

De toevoeging aan deze reserve vindt plaats door tussentijdse winstneming volgens de methode “Percentage of Completion” en bij het afsluiten van een complex de gerealiseerde winst respectievelijk vrijval voorziening verliesgevend complex. Daarentegen vindt een onttrekking van de reserve plaats als gevolg van een dotatie aan de voorziening verliesgevend complex. De reserve kent een ondergrens van € 2,5 mln. en een bovengrens van € 5 mln..

•          Coalitieprogramma Montferland 2022-2026
•          Nota Grondbeleid 2011
•          Budgetkader College 
•          Nota reserves en voorzieningen 2018
•          De structuurvisie Montferland
•          De structuurvisie Didam
•          Het Masterplan Centrum ’s-Heerenberg
•          Het Centrumplan Didam
•          De vigerende bestemmingsplannen

Het grondbeleid is geen doel op zich. Het is een instrument om andere gemeentelijke beleidsvelden (programma’s) te ondersteunen. Binnen de kaders van het gemeentelijk grondbeleid moeten op economisch verantwoorde wijze onroerende zaken worden beheerd en (nieuwe) bouwlocaties worden (her)ontwikkeld. En wel op een zodanige manier dat ruimtelijk beleid en sectoraal beleid op het gebied van wonen, werken en recreëren kunnen worden gerealiseerd.

Economische situatie en meerjarenperspectief

De Nederlandse economie is zwaar geraakt door de Corona-crisis maar lijkt zich te herstellen. De eerdere krimp van het bruto binnenlands product van 3,8%  in 2020 is omgezet naar een groei van 4,5% in 2021. De gevolgen van de oorlog in Oekraïne zijn bij het opstellen van deze paragraaf nog niet in te schatten maar de eerste signalen schetsen een negatief beeld voor de Nederlandse economische ontwikkelingen. Dit laat zien dat economische ontwikkelingen moeilijk voorspelbaar zijn en dat het loont om fit te zijn om een schok op te vangen. Door de oorlog in Oekraïne en hoge inflatiecijfers in de eerste maanden van 2022 is zelfs een recessie niet uit te sluiten in 2023. Vooralsnog wordt een economische groei van 1,7% verwacht voor 2023 (Bron CPB).

Als nader wordt toegespitst naar de woningbouw- en bedrijfskavels in Montferland dan komt dit beeld van een beperkte economische schade voor wat betreft de woningbouw- en bedrijfskavels overeen en kan zelfs gesteld worden dat de kavel verkoop goed is verlopen. Voor 2022 is een voor alle woningbouw- en bedrijfskavels veel interesse. De verwachting is aanwezig dat voor een groot deel van deze kavels overeenstemming wordt bereikt over de verkoop en dat de levering en betaling volgt in 2022 dan wel in 2023. 

Voorbereidingen worden getroffen om in lijn met de woon-deal nieuwe woningbouwlocaties te ontwikkelen.

Het totale exploitatieresultaat wordt in de begroting 2023 geprognosticeerd op een positief resultaat van € 0.982 mln.
Dit bedrag is als volgt opgebouwd:

Bouwgrond in exploitatie (BIE)
Hieronder wordt ingegaan op de in exploitatie genomen gronden gesplitst in woningbouw en bedrijventerreinen. Het resultaat en de prognose zijn per complex gespecificeerd in tabel 1 van hoofdstuk 6.

Woningbouw
In 2023 zijn 3 complexen voor woningbouw actief. In totaal wordt een batig saldo geraamd van € 0,130 mln. Het exploitatieresultaat is opgebouwd uit de kolommen “verwacht resultaat”, “winstneming POC” en “voorziening”, zie hoofdstuk 6, tabel 1, subtotaal woningbouw.

Hieronder lichten we de meest omvangrijke woningbouwlocatie ‘Kerkwijk’ toe:

Kerkwijk-Didam (P.370)
Het voornaamste risico’s bij de ontwikkeling van Kerkwijk betreft het achterblijven op de gestelde uitgifteprognose van het aantal te verkopen woningbouwkavels. Voor wat betreft het achterblijven op de gestelde uitgifteprognose kan worden geconcludeerd dat voor alle woningbouwkavels in Kerkwijk concrete interesse aanwezig is. Er is dus sprake van een beperkt risico.  Naar verwachting zullen alle kavels in 2022 verkocht zijn. De grondexploitatie loopt tot en met 2023. In het laatste jaar 2023 volgt de afronding van het terrein, zijnde het woonrijp maken. 

Bedrijventerreinen
In 2023 zijn 2 complexen voor bedrijventerreinen actief die beide ook in 2023 worden afgesloten. Het betreft de complexen Euregionaal Bedrijventerreinen te ‘s-Heerenberg en Matjeskolk Loerbeek. Voor alle resterende percelen is interesse getoond en zijn gespreken gaande om te komen tot verkoop in 2022. Mogelijk dat nog een enkele kavel in 2023 wordt verkocht. In totaal wordt een batig saldo geraamd van € 1,112 mln. Het exploitatieresultaat is te zien in de kolom “verwacht resultaat” en “winstneming POC” zie hoofdstuk 6, tabel 1, subtotaal bedrijventerreinen.

Naast deze 2 complexen werken de gemeenten Bronckhorst, Doetinchem, Montferland en Oude IJsselstreek samen op het vlak van de bedrijventerrein ontwikkeling. Er is in 2010 een Samenwerkingsovereenkomst Bedrijventerrein West-Achterhoek gesloten voor het ontwikkelen van het A18 Bedrijvenpark en Industrieterrein 's-Heerenberg. De resultaten van beide terreinen worden onderling verevend. De gemeente Montferland heeft een aandeel van 25% in deze samenwerking. Het complex Industrieterrein 's-Heerenberg wordt naar verwachting in 2022 afgesloten. Het A18 Bedrijvenpark heeft een doorloop tot en met 2028.

A18 Bedrijvenpark
Inmiddels is van de totale omvang van netto 75 hectare aan bedrijfskavels inmiddels 35 hectare verkocht. De vooruitzichten voor de korte termijn zijn vanwege de aanwezige interesse onverminderd positief. Ook voor de middellange termijn zal gegeven een beperkt aanbod aan bedrijfskavels in de omgeving het A18 Bedrijvenpark de aangewezen locaties.  De invloed van de Coronacrisis op de grondverkopen is beperkt gebleven.

Een blijvend risico betreft de striktere eisen rond stikstof waardoor de herziening van het bestemmingsplan voor het noordelijke deel stagneert.

Tabel 1: prognose resultaten lopende exploitaties

Het beleid is beschreven in het raadsprogramma 2022-2025.

De berekeningen van de belastingopbrengsten is gebaseerd op de tariefvoorstellen uit deze belastingverordeningen 2023. 

In de Kadernota zijn de uitgangspunten vastgelegd. Eén van de uitgangspunten is een 100% kostendekkend tarief voor de riool- en afvalstoffenheffing. Ingaande 2017 is het Besluit Begroten en Verantwoorden aangepast. Deze aanpassing behelst o.a. het verplicht opnemen van de mate van kostendekking van de volgende tarieven :

• Afvalstoffenheffing
• Rioolheffing
• Marktgelden
• Begraafrechten
• Leges

De tarieven voor 2023 worden berekend aan de hand van de nieuwe vastgestelde waarde naar peildatum 1 januari 2022. Deze nieuwe waarde zal in februari 2023 vermeld worden op het gecombineerde aanslagbiljet.
Naar huidige inzichten zal de gemiddelde vastgestelde waarde bij de woningen van 9,5% hoger zijn dan op de vorige peildatum, bij de niet-woningen is de gemiddelde stijging 1%. 

Het verloop van de WOZ-waarde (en het aantal woningen) over de jaren is als volgt. 

De mutatie in de tarieven zal dus dienen ter compensatie van de gemiddelde waardestijging en bevat een inflatiecorrectie van 5% conform het uitgangpunt bij de Kadernota 2023.

De totale opbrengst onroerendezaakbelastingen is geraamd op € 8.172.000 (was € 7.675.000 in de primaire begroting 2022). Dit is inclusief nieuwbouw van woningen en niet-woningen (areaal ontwikkelingen).

Vanaf 1 januari 2019 kunnen inwoners gratis hun groente-, fruit- en tuinafval (gft) tweewekelijks aanbieden in een aparte container (180 liter). Dit heeft geleidt tot minder restafval en een verhoging van de hoeveelheid gft-afval. De duobak kunnen inwoners dan gebruiken voor alleen restafval. Naast het gratis maken van aanbieden van het gft-afval, gaat ook de aanbiedingsfrequentie van het restafval omlaag. Voor hoogbouwbewoners verandert er voorlopig niets.
Het restafval dat wordt ingezameld wordt doorberekend volgens het “Diftar-principe”. Dat betekent dat naast een vast bedrag tevens een bedrag per lediging in rekening wordt gebracht. De tarieven voor hoogbouw worden vooralsnog gebaseerd op de gezinsgrootte.

Onderstaande tabel schets de situatie per 1 januari 2023:

In de berekening van de tarieven voor 2023 is rekening gehouden met:

• (Gedeeltelijke) leegstand van 612 objecten;
• Een gemiddeld aantal ledigingen van 6 per jaar;
• Areaaluitbreiding cf. prognose toename aantal woningen;
• De inkomstenderving wegens kwijtschelding € 112.500.

De opbrengst afvalstoffenheffing wordt geraamd op € 3.831.000 (was € 3.409.000 in de primaire begroting 2022).

Bedragen x € 1.000

Voor de vaststelling van het tarief rioolheffing zijn de volgende elementen van belang:

• stijging tarief met 4%;
• de verwachte hoeveelheid waterverbruik;
• een areaaluitbreiding;
• de inkomstenderving van kwijtschelding ( € 112.500).

Het tariefvoorstel rioolheffing 2023 wordt als volgt:

De totale opbrengst rioolheffing wordt voor 2023 geraamd op € 4.659.000 (was € 4.496.000).

Bedragen x € 1.000

Overeenkomstig de vastgestelde Kadernota  worden de tarieven hondenbelasting in 2023 met 2,3% verhoogd. 

Het tariefvoorstel hondenbelasting voor 2023 wordt als volgt:

 De totale opbrengst hondenbelasting wordt voor het jaar 2023 geraamd op € 272.000 (was € 272.000).

In de gemeente Montferland wordt toeristenbelasting geheven ter zake van het houden van verblijf met overnachten in o.a. recreatiebungalows in bungalowparken / op campings, tegen een vergoeding in welke vorm dan ook, door personen die niet in het persoonsregister van de gemeente zijn opgenomen.

Het tariefvoorstel toeristenbelasting 2023 wordt als volgt:

 
De totale opbrengst wordt geraamd op € 342.500 (was € 385.000).

Voor het centrum Didam is vanaf 2014 een reclamebelasting ingesteld. Alle ondernemers die een reclame uiting hebben worden in de heffing betrokken. Dit zijn ongeveer 110 belastingplichtigen. Per ondernemer wordt een bedrag van € 443,00 (was € 422,00) in rekening gebracht. Het bedrag gaat minus de kosten naar Stichting ondernemersvereniging Didam.

Onder de naam leges worden rechten geheven ter zake van het door de gemeente verlenen van diensten, bedoeld in deze verordening en de daarbij behorende tarieventabel. In de legesverordening is een limitatieve lijst opgenomen van diensten waarover men leges verschuldigd is. Voor de tarieven van leges is, behoudens de leges voor omgevingsvergunning, een algemene verhoging van 2,6% aangehouden ter compensatie van prijsstijgingen. Voor de leges omgevingsvergunningen wordt ingaande 2010 een degressief “variabel legestarief aanvraag omgevingsvergunning” gehanteerd. In het kader van de Kerntakendiscussie 2010 zijn de tarieven in 2011 verhoogd met ca. 20%. Vanaf 2012 zijn de tarieven niet verder verhoogd. Ook voor 2023 stellen we voor geen verdere verhoging door te voeren.

Kostendekkendheid leges

Op 4 november 2021 liggen de legesverordeningen ter vaststelling voor.  In verband met de aanpassingen van de BBV nemen wij ingaande 2017 kostendekkingsoverzichten integraal op in de paragraaf Lokale Heffingen.

Op grond van de huidige wet- en regelgeving en naar aanleiding van jurisprudentie gelden de volgende algemene uitgangspunten:

1. De kostendekking mag maximaal 100% bedragen voor de drie titels gezamenlijk;

2. Kruisbestuiving is derhalve toegestaan (over- of onderdekking op een titel wordt gecompenseerd door over- of onderdekking op een andere titel);

3. Een uitzondering hierop betreft titel 3: de maximale kostendekkend geldt hierbij op hoofdstukniveau.

Uit het hierna volgende overzicht blijkt dat we aan de criteria voldoen. Het dekkingspercentage van het totaal van de leges bedraagt 81% en is hiermee gelijk gebleven ten opzichte van de begroting 2022.  De kosten zijn inclusief doorbelasting overhead.

Hoewel er theoretisch ruimte aanwezig is voor verdere tariefsverhogingen zijn er wettelijke en maatschappelijke begrenzingen aan verdere verhogingen, waardoor het voorstel is om vast te houden aan de huidige mate van kostendekkendheid en geen extra tariefsverhogingen door te voeren.

In het gebiedsdeel Bergh kennen we een wekelijkse markt. In Didam heeft de gemeente geen bemoeienis met de wekelijkse markt. In Didam worden uitsluitend leges geheven voor de jaarmarkt. De opbrengst marktgelden wordt voor 2023 geraamd op € 29.000 (was € 29.000). De daling van de lasten ten opzichte van 2022 betreft een lagere toerekening van interne uren.

De kostendekking rechten begraafplaats bedraagt 87%.

Voor het jaar 2023 wordt wederom voorgesteld om uit te gaan van het Rijksbeleid, inclusief een kwijtscheldingsnorm van 100% van het sociaal minimum. Kwijtschelding van hondenbelasting is eveneens uitgesloten omdat het een keuzevrijheid van de bewoner(s) is om een hond aan te schaffen. Vanaf 1 januari 2011 is ook de Diftar (ledigingen) voor kwijtschelding uitgesloten.

De inwoners van de gemeente Montferland met een periodieke WWB-uitkering krijgen tegelijk met de aanslag 2023 een brief waarin vermeld staat dat zij de aanslag niet hoeven te betalen maar dat zij kwijtschelding krijgen. Daarnaast krijgen de inwoners met een A.O.W., W.A.O. of A.N.W.- uitkering, die voorheen al in aanmerking kwamen voor kwijtschelding, eveneens automatisch kwijtschelding.

De gemeente is verantwoordelijk voor de uitvoering van de Jeugdwet, de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en de participatiewet. Dit betrof destijds in 2015 een taakuitbreiding en de verantwoordelijk voor de begeleiding en ondersteuning van nieuwe doelgroepen en de daarbij horende financiële verplichtingen. Deze taken zijn gepaard gegaan met in de tijd oplopende hervormingsopgaven. Uit het budget Sociaal Domein moet de gemeente de volgende uitgaven bekostigen:

• Re-integratie/participatie (onder andere burgers met een uitkering, en werknemers met een Wsw-verband);
• Wmo 2015 (onder andere integrale begeleiding);
• Jeugdwet (lokaal, boven-regionaal en landelijke ondersteuning).

Wettelijk gezien liggen de taken en verantwoordelijkheden van gemeenten veelal vast. De verwachtingen ten aanzien van de mogelijkheden binnen het Sociaal Domein zijn vaak hooggespannen, terwijl de beleidsvrijheid van de gemeente beperkt is. De dienstverlening aan onze inwoners in de vorm van maatwerkvoorzieningen Wmo en Jeugd is bijvoorbeeld wettelijk gegarandeerd (openeinde regelingen). De kwaliteit van de uitvoering is belangrijk, evenals de monitoring van de uitgaven. De doelgroep van het Sociaal Domein betreft een relatief kleine, maar kwetsbare groep inwoners. 

De gemeente Montferland heeft de koers voor de komende jaren vastgelegd in het Verbindend Kader Sociaal Domein 2020-2024. We houden rekening met een aantal randvoorwaarden waarvan de wettelijke verplichtingen de belangrijkste zijn. 

De missie is een sociale inclusieve samenleving waarin iedereen mee kan doen.

In de visie op het Sociaal Domein zijn de volgende thema’s belangrijk:

• De samenwerking, zowel binnen als buiten de gemeentelijke organisatie waarmee op een krachtige en samenhangende manier uitvoering gegeven kan worden aan de visie;
• Preventie en voorliggend veld zijn speerpunten in het beleid. Met de kanttekening dat de doelgroep van de Wmo en de Jeugdwet niet eenduidig is, maar zeer divers en dat van generieke preventie dus geen sprake kan zijn. We willen de sociale basis op orde hebben. Een positieve houding is hierbij van belang: kijken naar wat iemand wel kan. We vertrouwen op het vermogen van iemand om zich aan te passen en de eigen regie te voeren.

Voor de monitoring van het Verbindend Kader Sociaal Domein gaan we uit van tellen en vertellen. Hierbij sluiten we zoveel mogelijk aan bij bestaande rapportages.

• Vanaf juli 2022 is de inkoop van zowel Wmo als jeugdzorg vernieuwd. Het inkoopsysteem, voorheen Open house voor alle producten, wordt aangepast op de productinhoud. Deze krijgt een andere indeling en wordt scherper omschreven.
• De gemeente is verantwoordelijk voor de jeugdbeschermingsketen. Deze staat landelijk onder grote druk, zo ook in de Achterhoek. Er is sprake van personeelsgebrek bij de instellingen en oplopende voor de juiste zorg. Voor Gelderland is hier een aanpak voor opgezet om dit tegen te gaan, de Gelderse Verbeteragenda.
• In het verlengde van de Gelderse Verbeteragenda wordt er momenteel door de landelijke overheid in overleg met de VNG gekeken hoe het jeugdhulpstelsel houdbaar gemaakt kan worden. Dit kan b.v. tussentijdse aanvullende regelgeving tot gevolg hebben om de reikwijdte van de jeugdwet te beperken. Ook het invoeren van een eigen bijdrage of het verplicht inkopen van jeugdhulp op (boven)regionaal niveau wordt als oplossingsrichting genoemd. 

Gedurende  de eerste helft van het jaar 2022 is de aandacht voor Corona afgenomen. Dat de omnikronvariant van het virus minder ziekmakend is heeft geleid tot het intrekken van alle beperkende maatregelen door de regering. De oorlog in Oekraïne heeft de aandacht voor Corona verder naar de achtergrond gedrongen. Mede daardoor is ook de vaccinatiebereidheid van de bevolking afgenomen. Het risico dat daardoor een nieuwe variant van het virus weer strekkende gevolgen zal hebben voor de samenleving is daarom zeker aanwezig.
Op 9 september 2021 heeft de gemeenteraad het herstelplan corona vastgesteld.  In dit herstelplan zijn voor verschillende taakgebieden van de gemeente aanvullende maatregelen beschreven. Bij de vaststelling van dit plan heeft het college de raad toegezegd de uitvoering van dit plan nauwlettend te zullen monitoren. Daarom is op 14 april 2022 een monitor uitvoering herstelplan door de gemeenteraad besproken en vastgesteld. Op basis van de monitor is ook een aanvulling op het herstelplan vastgesteld. In deze aanvulling (update) zijn  weer nieuwe maatregelen beschreven. 
De activiteiten zoals beschreven in het herstelplan en de update zijn deels uitgevoerd, en deels in voorbereiding. Sommige activiteiten worden over meerdere jaren uitgesmeerd. Wij zullen de uitvoering van het herstelplan en de update verder via de reguliere budgetcyclus aan de gemeenteraad rapporteren door middel van de kwartaalrapportages en de jaarstukken.

In de jaarstukken 2021 hebben wij gedetailleerd gerapporteerd over de verkregen middelen alsmede de inzet hiervan. De conclusie was dat we, in financiële zin, goed zijn uitgekomen met de diverse rijksbijdragen die zijn ontvangen. De resterende middelen per 1 januari 2022 zijn gereserveerd (afgerond € 1,4 mln.) en worden ingezet door de verdere uitvoering tot en met 2024 van het Coronaherstelplan en de update hiervan. De  niet bestemde middelen die nog resteren bedragen ca. € 100.000 en zijn in de reserve beschikbaar gebleven voor niet-voorziene verzoeken vanuit de samenleving en verdere initiatieven.  Inmiddels is een deel hiervan besteed.