Algemeen
De impact van de Coronacrisis, de oorlog in de Oekraïne en de inflatie op de economie was beperkt. Ook het stopzetten van het ondersteuningsbeleid van de overheidsbeleid richting het bedrijfsleven heeft voor het bedrijfsleven als geheel geen zichtbare invloed gehad. Er zullen bedrijven zijn gestopt maar de vraag naar medewerkers is nog steeds groter dan het aanbod. Medewerkers van gestopte bedrijven zullen snel weer ander werk hebben gevonden.
De afgelopen jaren was de afdeling Werk en inkomen succesvol bij het aan het werk helpen van mensen. Ondanks dit is het uitkeringsbestand gegroeid van 335 naar 368 gezinnen met een Participatiewet uitkering. Dit werd grotendeels veroorzaakt door nieuwkomers en de stijging van mensen met een doelgroepindicatie (mensen met een arbeidsbeperking). Beide groepen vergen veelal langdurige trajecten naar werk.
De toename van het uitkeringsbestand zou groter zijn geweest als de vraag naar medewerkers ook in 2023 niet zo hoog was. Wel was er sprake van een mismatch tussen vraag en aanbod op het gebied van kennis/opleidingsniveau en vaardigheden. De uitdaging voor de gemeente was en is om het uitkeringsbestand met een steeds groter aandeel mensen met een aanzienlijk afstand tot de arbeidsmarkt naar werk te begeleiden en ervoor te zorgen dat zij het werk ook behouden.
Het uitkeringsbestand is aan het wijzigen. De groep mensen die voorheen, voor 1-2015, zouden instromen in de Wajong of de Wsw zijn nu een doelgroep van de gemeente. De aantallen zijn gestaag aan het groeien. Op termijn zal deze doelgroep groter zijn dan het "reguliere" uitkeringsbestand. De gemeente zal hierop anticiperen. De nieuwe doelgroep vereist een andere vorm van begeleiding en coaching dan de bijstandsgerechtigden die voor 1 -2015 instroomden in de bijstand.
Onderstaand plaatje geeft een indicatie over hoe het bestand van Werk en inkomen zich gaat ontwikkelen. Het plaatje geeft zicht op de landelijke ontwikkeling. Het is zeer waarschijnlijk dat het bestand van de gemeente Montferland een vergelijkbare ontwikkeling doormaakt.
bron: rapport Berenschot "Beschikbare en benodigde financiële middelen voor de participatiewet".
De werkwijze van het team Werk en inkomen rust op de volgende pijlers:
1) Poortwachtersrol
Alleen degenen die een uitkering nodig hebben, krijgen een uitkering. We bemiddelen mensen indien mogelijk direct naar een baan zodat een uitkering niet nodig is. Hiernaast wordt zorgvuldig onderzoek gedaan naar de rechtmatigheid van de uitkering. Laatste om onrechtmatig gebruik van de uitkering en daarmee extra werk aan fraudeonderzoeken, terugvorderingen van middelen en menselijk leed te voorkomen. Deze tijd kunnen we beter gebruiken om mensen aan het werk te helpen of er voor te zorgen dat zij hun werk behouden.
2) Ken je klant
Doordat wij al onze klanten goed in beeld hebben kunnen wij hen optimaal bemiddelen naar werk. Dit geldt voor regulier werk maar ook voor werk voor mensen met een arbeidsbeperking, stageplaatsen, etc.. Doordat wij iedereen goed kennen kunnen we efficiënt werken en direct inspelen op de vraag van de arbeidsmarkt en de mogelijkheid van de klant.
3) Aandacht helpt
Wij hechten waarde aan een goede relatie met onze netwerkpartners. Dit geldt zowel voor onze werkgeverscontacten als voor mensen in ons uitkeringsbestand. Onze accountmanagers investeren in het behouden of creëren van een goede relatie met lokale/regionale werkgevers. Onze werkcoaches en jobcoaches investeren in een goede werkrelatie met respectievelijk de mensen met een uitkering en degenen die met behulp van een langdurige loonkostensubsidie zijn uitgestroomd naar werk. We verrichten maatwerk waardoor we een duurzame uitstroom realiseren. In 2023 zijn we gestart met het opleiden van klantmanagers tot jobcoach.
Wet Inburgering
Per 1 januari 2022 is de nieuwe Wet inburgering ingegaan. Kern van deze wet is dat de regie op het inburgeren (weer) bij de gemeente komt te liggen. Doel van de wet is om statushouders zo snel mogelijk te laten participeren door waar dat mogelijk is duale trajecten aan te bieden (leren en werken). De gemeente heeft hiervoor taaltrajecten ingekocht. Ook wordt de gemeente verantwoordelijk voor het aanbieden van een module arbeidsmarkt en participatie. De maatschappelijke begeleiding en het participatieverklaringstraject, zoals deze ook in de oude wet al bestond, blijven bestaan. De uitvoering van de wet doen we met onze ketenpartners, zoals onze welzijnsorganisatie Welcom en taalaanbieders. Door nieuwkomers met maatwerk goed te ondersteunen beogen we dat zij zo goed mogelijk kunnen deelnemen in onze gemeente.
Minimabeleid
Wij ondersteunden mensen met een laag inkomen niet alleen in hun levensonderhoud. Ons beleid was erop gericht om mensen met een laag inkomen te ondersteunen zodat zij kunnen deelnemen aan de samenleving. Dit deden we door het voeren van een minimabeleid via de portal www.meedoeninmontferland.info en het verstrekken van financiële ondersteuning. Laatste in de vorm van: bijzondere bijstand, studietoeslag, inkomenstoeslag, energietoeslag (2023) het bieden van een collectieve zorgverzekering en het kwijtschelden van de gemeentelijke belastingen.
Mede als gevolg van de inflatie (onder andere door de extreme stijging van de energiekosten) kwamen steeds meer gezinnen in financiële problemen. De gemeentelijke mogelijkheden zijn beperkt omdat de gemeente van het Rijk geen inkomenspolitiek mag bedrijven. De gemeente heeft wel een Financieel loket opgericht en een energietoeslag van € 1.300,- verstrekt. Daarnaast is aan mensen die een energietoeslag ontvangen ondersteuning in de vorm van energiecoaching aangeboden. Na het coachingstraject kwamen mensen in aanmerking voor de vervanging van een apparaat dat veelal als gevolg van leeftijd relatief veel energie verbruikt.
Deelnemen aan de samenleving en activering
De gemeente heeft de wettelijke taak om mensen met een bijstandsuitkering te begeleiden naar werk. Ons uitgangspunt was en is een passende plek voor iedereen. Dit geldt ook voor mensen met een (gedeeltelijke) arbeidsbeperking. De gemeente heeft verschillende instrumenten beschikbaar om mensen aan het werk te helpen en ervoor te zorgen dat zij dit werk ook behouden.
U kunt hierbij denken aan: een financiële compensatie voor de werkgever bij een gedeeltelijke arbeidscapaciteit (loonkostensubsidie), social return bij aanbestedingen, het bieden van scholing, werkvloerbegeleiding (jobcoaching) en stage/werkervaringsplekken. Ook in 2023 hielden wij binnen de grenzen van de redelijkheid rekening met de wensen van betrokkenen. Degenen waarvoor de toeleiding naar betaald werk nog niet haalbaar was boden wij maatschappelijke nuttige activiteiten zoals vrijwilligerswerk aan. Hierbij werd samengewerkt met maatschappelijke partners, waaronder de stichting Welcom. Doordat wij maatwerk bij de re-integratie boden motiveerden wij onze uitkeringsgerechtigden optimaal en had de uitstroom een duurzaam karakter.
Doelgroep langdurige loonkostensubsidie
Ook in 2023 hebben wij veel geïnvesteerd in het aan het werk helpen van mensen met een arbeidsbeperking. De vraag van bedrijven naar medewerkers was onverminderd hoog. De krapte op de arbeidsmarkt bood kansen voor mensen met een arbeidsbeperking. De uitdaging voor de gemeente en de bedrijven was om een passende plek te vinden , te creëren en te behouden voor mensen met een arbeidsbeperking. Dit vergde veel inzet van de accountmanagers en de jobcoaches.
In 2023 hebben we onze samenwerking met het Werkgeversservicepunt geïntensiveerd door volledig lid te worden van het Werkgeverservicepunt.
Programmadoel inwoners uit de gemeentelijke doelgroep doen naar vermogen mee aan de samenleving met als doel onafhankelijk te worden van een bijstandsuitkering.
Armoedebeleid en schuldhulpverlening
Armoedebeleid
Wij willen dat ook onze inwoners met een inkomen tot 120% van het sociaal minimum kunnen deelnemen aan de samenleving.
Ook in 2023 hanteerden wij het principe van maatwerk, laagdrempelige toegang en doelgerichte ondersteuning. In geval er ondersteuning nodig was, vond er een individuele toetsing plaats en werden enkel de daadwerkelijk gemaakte kosten vergoed. We boden onder andere de volgende producten aan: bijzondere bijstand, kwijtschelding gemeentelijke belasting, de participatieregeling en de collectieve aanvullende zorgverzekering van Menzis. De gemeente heeft een brede portal www.meedoeninmontferland.info waarin inwoners het volledig aanbod kunnen vinden van de minimaregelingen. Personen waarvan bekend is dat zij voldoen aan de toegangscriteria van het gemeentelijk minimabeleid konden laagdrempelig met een minimale administratieve belasting producten bestellen op het gebied van educatie, sport, welzijn en cultuur. Naast volwassenen is en was er in het bijzonder aandacht voor kinderen en ouderen. Op deze website www.meedoeninmontferland.info staan ook de partijen waarmee de gemeente samenwerkt bij de bestrijding van armoede. Deze zijn: de bibliotheek, Welcom, de Voedsel- en kledingbank, de Stichting Urgente Noden(SUN), De Stadsbank Oost Nederland, Schuldhulpmaatje en de kerken. In 2023 hebben we het Nibud een onderzoek laten doen naar de inkomenseffecten van ons minimabeleid. Op basis van aanbevelingen uit dit rapport gaan we onderzoeken waar we ons minimabeleid kunnen aanpassen.
Programmadoel: meer inwoners met een laag inkomen kunnen deelnemen aan de samenleving en kunnen, indien noodzakelijk, een beroep doen op aanvullende financiële ondersteuning.
Schuldhulpverlening
Wij willen een laagdrempelige toegang tot schuldhulpverlening en door middel van vroegsignalering voorkomen dat mensen in problematische schulden belanden. De mensen die in de schuldhulpverlening belanden willen wij begeleiden om zo snel als mogelijk weer zelfstandig hun financiën leren te beheren.
Vroegsignalering
Per 1 januari 2021 is vroegsignalering bij schulden ingevoerd. De gemeente gaat van minimaal de zorgverzekeraar, de woningbouwcorporatie, het waterbedrijf en energieleveranciers signalen ontvangen van betalingsachterstanden van inwoners. De gemeente moet binnen 4 weken de schuldenaar een aanbod voor schuldhulpverlening doen.
Naast schuldhulpverlening aan natuurlijke personen via de gemeenschappelijke regeling Stadsbank Oost Nederland, ondersteunden wij in 2023 ook (kleine) ondernemingen met financiële problemen. Hiervoor boden wij financiële ondersteuning op basis van het Besluit Bijstandsverlening Zelfstandigen (Bbz2004) aan.
Programmadoel: meer inwoners zijn economisch zelfstandig
Verbonden partijen
Laborijn
Laborijn is de uitvoeringsorganisatie van arbeidsparticipatie, arbeidsondersteuning en bijstand. De gemeente Montferland neemt alleen deel aan deze gemeenschappelijke regeling voor uitvoering van de Wet sociale werkvoorziening (smalle deelnemer).
Stadsbank Oost Nederland
De bank is de kredietbank en heeft tot doel om een, zowel vanuit een bedrijfseconomische als ook maatschappelijke optiek bezien, verantwoord pakket van financiële dienstverlening gericht op schuldhulpverlening aan te bieden aan de inwoners van de deelnemende gemeenten.