Binnen de 8 programma’s zijn op basis van bestaand beleid zowel autonome als wettelijke ont-wikkelingen te noemen. Op programmaniveau en per programmaonderdeel zullen we ze hier-onder toelichten.
1. Relatie inwoners en bestuur
De relatie van inwoners en het bestuur valt grotendeels onder de noemer ‘participatie’. In fe-bruari 2022 is het Eindrapport Participatiekader vastgesteld. Hierin staan onze ambities als het gaat om overheids- en inwonersparticipatie. Kort gezegd wordt er ingezet op eerder, meer en betere participatie, zowel van inwoners bij projecten vanuit de gemeente, als van de gemeente bij initiatieven van inwoners. Er wordt nu onder leiding van een participatieregisseur en een kopgroep participatie hard gewerkt om die ambities thuis te brengen in de organisatie.
Een groot gedeelte daarvan betreft een cultuuromslag, die de komende jaren aandacht zal blij-ven vragen. Door middel van cursussen en trainingen, maar vooral ook veel oefenen met parti-cipatie wordt hieraan gewerkt. Ook voor initiatiefnemers is deze nieuwe manier van denken van belang, en daarom gaan we als gemeente initiatiefnemers uitdagen en ondersteunen bij het doen van tijdige, goede participatie bij een project.
Naast deze cultuuromslag gaan we aan de slag met het makkelijker maken van contact met de gemeente, zowel bij lopende projecten en initiatieven als bij alledaagse zaken. We gaan bij-voorbeeld onderzoeken of we daarbij de Montferland app kunnen gebruiken, evenals de websi-te. Daarnaast zullen zowel organisatie als inwoners ondersteund worden met bijvoorbeeld een toolbox, handleiding of informatiefolder. Regelmatige evaluatie zorgt ervoor dat we kunnen bij-sturen om onze ambities te halen, en dat er ruimte is voor het benutten van voortschrijdend inzicht.
2. Ruimtelijke ontwikkeling
Omgevingswet
Op het gebied van Ruimtelijke ordening wordt de meest in het oog springende ontwikkeling gevormd door de invoering van een nieuw wetgevingskader: de Omgevingswet. De Omge-vingswet staat voor een goed evenwicht tussen benutten en beschermen van de leefomge-ving. De wet bundelt, vereenvoudigt en moderniseert de nu 26 losse wetten voor de leefom-geving. De bedoeling is dat initiatiefnemers straks via 1 digitaal loket (Het Digitaal Stelsel Om-gevingswet, oftewel DSO) aanvragen kunnen indienen. De termijn voor het verlenen van een vergunning wordt in veel gevallen verkort tot 8 weken. Deze enorme operatie vraagt veel van gemeenten. De wet is dus niet alleen een stelselwijziging, maar ook een digitaliseringsopgave en een organisatievraagstuk. Met name in de digitaliseringsopgave liggen momenteel de uit-dagingen, die moeten worden opgelost om de wet succesvol te kunnen invoeren. Dit betreft een landelijk probleem. De huidige inwerkingtredingsdatum is, na diverse malen uitstel, thans 1 januari 2024.
Er wordt al geruime tijd gewerkt aan de bedrijfsmatige invoering van de wet, die vele beleids-velden en organisatie-onderdelen raakt. In overleg met stuur-, project- en werkgroepen wordt vormgegeven aan het invoeringstraject van de wet.
Omdat op voorhand moeilijk een inschatting te maken was/is over kosten die gepaard gaan met invoering van de wet en gemeenten nog steeds in het ongewisse verkeren over toekom-stige rijksbijdragen op dit onderdeel, wordt per periode krediet gevraagd aan de raad voor invoeringskosten die gemaakt moeten worden.
Als onderdeel van de voorbereidingen wordt tevens gewerkt aan een nieuwe Omgevingsvisie (voorheen Structuurvisie) voor Montferland in de geest van de nieuwe Omgevingswet. Hier-voor zijn inmiddels bedragen door de raad beschikbaar gesteld.
Visie 's-Heerenberg Oost
Op 3 februari 2022 stelde de raad, na een uitvoerig participatieproces, de Visie 's-Heerenberg Oost vast. Bij de vaststelling van deze visie, die zowel op sociaal-maatschappelijk als op fysiek ruimtelijk vlak een ontwikkelkader voor 's-Heerenberg Oost biedt, is het college opgedra-gen de visie uit te werken. De uitwerking betreft een nadere invulling van de 4 pijlers waaruit de visie is opgebouwd, te weten: 1. leefomgeving, 2. gedifferentieerd woningprogramma, 3. sociale aanpak en 4. herpositionering van de wijk.
De visie geeft richting aan toekomstige ontwikkelingen en omvat de belangrijkste wensen en ideeën van gemeente, ketenpartners, eigenaren en omwonenden. De visie wordt uitgewerkt in meer specifieke stedenbouwkundige plannen en inrichtingsplannen voor herontwikkeling van de verschillende deelgebieden van het plangebied.
Zoals bij de vaststelling van de visie aangegeven, heeft de vaststelling geen directe verdere financiële consequenties (verder dan de kosten voor het opstellen van de visie). De heront-wikkeling van de deelgebieden heeft dat wel. De financiële gevolgen worden bij de verdere planontwikkeling in beeld gebracht en - indien mogelijk - uitgewerkt in een grondexploitatie.
Transformatie voormalige gemeentehuislocatie Didam
In mei 2016 is het Masterplan Didam vastgesteld door de gemeenteraad. Sindsdien wordt gewerkt aan de uitvoering van het plan. Het grootste deel van de werkzaamheden betreft de herinrichting van het openbaar gebied in het centrum van Didam. Er zit echter ook een om-vangrijke transformatieopgave in het plan. Dit betreft de omzetting van een deel van de voor-malige gemeentehuis locatie, inclusief de voormalige postkantoor- en bibliotheeklocatie als-mede de huidige Coöp-locatie, naar een locatie met twee bestaande complementaire super-markten met 37 appartementen en een gezamenlijk parkeerterrein. Ten behoeve van deze ontwikkeling heeft de gemeente een koop- en samenwerkingsovereenkomst gesloten met ontwikkelaar Bruil/Groenstaete.
Tegen deze plannen heeft een derde, in Didam gevestigde, supermarkteigenaar (Didam Have) zowel een bestuursrechtelijke als een civielrechtelijke procedure aangespannen. De bestuurs-rechtelijke procedure is bij uitspraak van de Raad van State, die op 1 februari 2023 het vastge-stelde bestemmingsplan goedkeurde, beëindigd.
In de civielrechtelijke procedure heeft het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden op 4 april 2023 vonnis gewezen. Daarbij is het beroep van Didam Have gehonoreerd. Dit vonnis gaf het college op diverse gronden aanleiding om daartegen in cassatieberoep te gaan bij de Hoge Raad. Ad-vocaat Dirkzwager is inmiddels opdracht gegeven om namens gemeente Montferland dit be-roep in te stellen. De kosten van het resterende juridische traject zijn mede afhankelijk van toekomstige uitspraken, alsmede van vervolgacties van de wederpartij en aldus momenteel nog ongewis.
Nota Grondbeleid
Het zogenaamde 'Didam-arrest' dat de Hoge raad eind 2021 uitsprak, heeft de nodige conse-quenties voor het gemeentelijk gronduitgiftebeleid. Daarnaast vragen ook de invoering van de Omgevingswet en enkele gedateerde onderdelen van het huidige grondbeleid om aanpassing van de Nota Grondbeleid. Binnen het beschikbare budget wordt momenteel gewerkt aan een vernieuwing van de Nota Grondbeleid, die eind 2023 ter vaststelling wordt voorgelegd.
Natuur- en landschapsontwikkeling
Als autonome ontwikkelingen zijn te noemen de stikstofproblematiek, landbouwtransitie, duur-zame energieopwekking en uitbreidingsplannen.
De stikstofproblematiek kan zowel positieve als negatieve gevolgen hebben voor biodiversiteit, natuur en landschap. De uitwerking van het beleid ligt bij de provincie. De expertise en man-kracht ontbreekt bij de gemeente om dit, mocht dat nodig zijn, goed op te pakken. De land-bouw transitie is sterk verweven met de stikstofproblematiek. Wanneer de landbouwtransitie doorzet heeft dit gevolgen voor het landschap en de natuur. Het biedt wellicht mogelijkheden voor meer biodiversiteit.
Er zal meer duurzame energie opgewekt moeten worden, vooral met windmolens. Het land-schap zal er daardoor anders uit komen te zien. Compensatie door aanleg landschapselemen-ten en versterking biodiversiteit zijn mogelijkheden.
Als laatste is te noemen de planvorming voor nieuwbouw. Klimaatadaptatie en biodiversiteit maken integraal onderdeel uit van de planvorming. Dit betekent meer en diverser groen in de straat/ wijk. Het vergroten van het aandeel groen in de openbare ruimte kan echter op ge-spannen voet staan met de financiële haalbaarheid van het plan.
3. Beheer leefomgeving
Openbare Ruimte
Het areaal openbare ruimte neemt toe, waardoor reguliere onderhoudsbudgetten (op termijn) moeten worden verhoogd. De grootste toenames zijn de overdracht van de Drieheuvelen weg (N316) door de provincie aan de gemeente en Kerkwijk in Didam.
In 2023 gaan wij het beheerplan wegen 2022- 2025 herijken. De redenen daarvoor zijn de recente grote prijsstijgingen van het asfalt (de grondstoffen daarin) en het beeld dat wij heb-ben van de huidige onderhoudstoestand van met name de asfaltverhardingen in relatie met wat er geraamd is voor het toekomstig onderhoud. Het lijkt het erop dat de huidige toevoe-gingen aan de voorziening groot onderhoud wegen onvoldoende is. De verwachting is dat in het vierde kwartaal 2023 de financiële consequenties bekend zijn.
Duurzaamheid
2024 zal het eerste volledige dienstjaar zijn van het nieuwe afval-aanbiedstation in Zevenaar en het aangepaste aanbiedstation in ‘s-Heerenberg. De verwachting is dat deze voorzieningen zullen bijdragen aan behoud van een hoog scheidingsniveau van huishoudelijke afvalstromen. Daarnaast zal in 2024 en volgende jaren worden bezien of en hoe het milieurendement van de gescheiden inzameling huishoudelijk afval verder kan worden verbeterd.
In 2020 is het ruimtelijk kader duurzame energie (grootschalige opwek) vastgesteld. Dit wordt jaarlijks geëvalueerd en, indien nodig of gewenst, aangepast. Dit kader is ook in 2024 en vol-gende jaren van belang voor het toetsen van initiatieven voor de grootschalige opwek van zon- en windenergie. In 2024 en volgende jaren zal in verschillende fases ook het beleid t.b.v. de warmtetransitie (van het aardgas af) worden uitgewerkt, op basis van de in 2021 vastgestelde Transitievisie Warmte. De benodigde budgetten voor opstellen en uitvoeren van de wijkplan-nen (te beginnen met Didam-Noord en 's-Heerenberg-Oost) zullen primair worden gehaald uit door het rijk beschikbaar te stellen middelen om de warmtetransitie te kunnen realiseren. Hiervoor zal immers extra budget en extra personele capaciteit noodzakelijk zijn. In 2024 zal ook uitvoering worden gegeven aan een nieuwe Uitvoeringsagenda Montferland Energieneu-traal, opgesteld in 2023. Belangrijke kaders hiervoor zijn de Regionale Energie Strategie (RES, 2021), het Akkoord van Groenlo 3.0 (2023) en het landelijke Klimaatakkoord (2019).
In het kader van de gemeentelijke voorbeeldfunctie is de (verdere) verduurzaming van ge-meentelijke panden een aandachtspunt. Dit zal meegenomen moeten worden in beleid en beheer met betrekking tot gemeentelijk vastgoed.
In 2024 treedt de Omgevingswet in werking. De projectorganisatie is ook in 2023 aan de slag met de voorbereidingen voor de implementatie.
Omgevingswet
In 2024 treedt de Omgevingswet in werking. De projectorganisatie is aan de slag met de voorbereidingen voor de implementatie (zie programma 2 Ruimtelijke Ordening). In 2023 en volgende jaren zal ook uitvoering worden gegeven aan het door de raad vastgestelde ambitie-document Omgevingswet.
Als gevolg van de Omgevingswet zal vergunningplichtig bouwen afnemen (en vergunningsvrij of meldingsplichtig bouwen toenemen). Het heffen van leges voor formeel aangevraagde bouw-activiteiten is niet mogelijk indien geen sprake is van vergunningplichtig bouwen.
De Omgevingswet (zeker incl. Wet Kwaliteitsborging bouw) zal dus een negatief effect hebben op de legesinkomsten omgevingsvergunning bouwen. Hoe groot deze impact is, is moeilijk in te schatten, mede omdat de Wkb een gefaseerde inwerkingtreding kent, en omdat het een aantal jaren zal duren voordat het nieuwe gemeentelijke omgevingsplan zal zijn vastgesteld.
Daarbij komt nog dat de gemeentelijke legesinkomsten voor een groot deel afhankelijk zijn van grotere bouwprojecten (uitbreiding bedrijventerreinen, projectmatige woningbouw). Ook de impact van deze grotere projecten kan jaarlijks fluctueren.
Ingeschat wordt dat het structurele negatieve effect van de Omgevingswet (incl. Wkb) op de legesinkomsten voorlopig 25 tot 50% van de op begrotingsbasis geraamde legesinkomsten zal
bedragen.
Het is nog niet duidelijk of, wanneer en in welke mate het Rijk gemeenten zal compenseren voor de te derven legesinkomsten. Het hierboven ingeschatte nadeel op de legesinkomsten ligt op een vergelijkbaar niveau als vermeld in de risicoparagraaf van de begroting 2023 en de jaarrekening 2022.
Op basis van praktijkgegevens in 2023 kan wellicht een betere inschatting worden gemaakt t.b.v. (bijstelling) begroting 2024 en begroting 2025 en verder.
4. Economie & toerisme
Economie
Er wordt ingezet op het versterken van het ondernemersklimaat waarbij specifiek aandacht is voor de logistiek en het toerisme. Dit is als zodanig als visie vervat in de Economische beleids-nota van de gemeente. De strekking van deze visie zie je ook terug in de Liemers Economi-sche visie, Structuurvisie DocksNLD en het RPW. Concrete uitvoering van deze visie betreft bijvoorbeeld de beoogde uitbreiding van het bedrijventerrein in ’s-Heerenberg met onder-steunende functies. Voor de zomer zal een visie op de bedrijventerreinontwikkeling in 's-Heerenberg aan de raad worden gepresenteerd.
Toerisme
In 2020 en 2021 heeft het coronavirus de R&T-sector hard geraakt. In 2022 heeft de toeristi-sche sector weer een stijging laten zien in het aantal overnachtingen en voor het eerst een relatief normaal hoogseizoen gedraaid.
5. Gezondheid en bevordering gezonde leefstijl
De sportnota loopt tot eind 2023 in de reguliere uitvoering. Deze wordt in de loop van 2023 vernieuwd. Hierbij blijft er aandacht voor de gezonde leefstijl van zowel jongeren als oudere inwoners. Zeker na een periode van Corona en stijgende lasten willen we inwoners zo actief als mogelijk houden. Procentueel veel inwoners in Montferland hebben overgewicht, wat van in-vloed is op de gezondheid. Daarnaast willen we de zichtbaarheid van de diverse sporten vergro-ten. Ook geven we aandacht aan het bewegen in de openbare ruimte. In de visie Wonen, Wel-zijn en Zorg wordt hier ook op ingezet.
6. Jeugd, onderwijs en cultuur
De komst van de jeugdzorg naar gemeenten in 2015 heeft deels niet de betere zorg en bespa-ring gebracht zoals gehoopt.
VNG en Rijksoverheid zijn dan ook druk in overleg over een nieuwe jeugdwet. Over de richting van de nieuwe wet is iedereen het voor een groot deel eens. Met deze nieuwe wet wil de Rijksoverheid echter ook verder bezuinigen. De gemeenten vinden (situatie maart 2023) dat er onvoldoende waarborgen zijn dat deze bezuinigingen gehaald gaan worden en willen niet op-draaien voor de tekorten.
In afwachting van de uitkomsten van de onderhandelingen over de nieuwe wet worden lokaal en (boven)regionaal, acties uitgevoerd om hier op voor te sorteren. De Gelderse verbeter-agenda waarbij gemeenten en jeugdbescherming werken aan een betere jeugdbeschermings-keten is hier een voorbeeld van.
Lokaal kijken we of er meer zorg aan de voorkant in kunnen zetten voor de jeugdigen en hun ouders. Dit om erger te voorkomen. We denken hier bijvoorbeeld aan het verminderen van de gevolgen van echtscheidingsproblematiek, inzet van een jongeren coach voor risicojeugd en de inzet van jongerenwerk op scholen.
Inkoop Sociaal Domein
Per juli 2022 kopen we de zorg in het sociaal domein anders in en werken we volgens nieuwe principes:
1- het resultaat komt centraal te staan: wat willen we bereiken voor de inwoner die hulp nodig heeft.
2- er komt meer ruimte voor de expertise van de zorgaanbieders. Zij kunnen vanuit hun expertise bepalen hoe we het beoogde resultaat voor de cliënt het beste kunnen halen,
3- er zijn minder zorgaanbieders gecontracteerd (60 ipv 300), zodat het ingekochte zorglandschap overzichtelijker wordt.
De uitvoering van de nieuwe inkoop heeft gevolgen voor de wijze waarop de zorg wordt toege-kend. Zowel de regionale organisatie als binnen de gemeente Montferland is de organisatie hierop waar nodig ingericht.
Met het oog op de samenwerking per 2024 wordt ingezet op hoe de 'governance' structureel vorm te geven. Hierop is een werkgroep ingericht die in het najaar 2023 met uitkomsten moet komen. Besluitvorming hierover zal uiteindelijk via alle gemeenteraden in de Achterhoek plaats-vinden.
7. Maatschappelijke ondersteuning en veiligheid
Sinds enige jaren zien we een aantal autonome ontwikkelingen die leiden tot stijging van de vraag naar Wmo-maatwerkvoorzieningen, denk aan de vergrijzing, de ambulantisering van de geestelijke gezondheidszorg en het abonnementstarief. Deze ontwikkelingen leggen een groot beslag op de beperkte financiële middelen van de gemeente. Het is een uitdaging deze groei te beperken. Het takenpakket van de gemeente in het kader van de Wmo ligt grotendeels vast, alsook het budget dat hiermee gemoeid is. Ook in 2024 maken we ons sterk voor het beheers-baar houden van de kosten.
In 2024 krijgt de gemeente Montferland er een nieuwe Wmo- taak bij; Beschermd Wonen (Wmo- wonen) wordt in fases gedecentraliseerd. Tot nu toe werd Beschermd Wonen door cen-trumgemeente Doetinchem uitgevoerd. Montferland krijgt eigen budget. De hoogte hiervan is nog niet bekend. Het is daarom nog onzeker in hoeverre dit budget de kosten dekt op korte en middellange termijn.
Het in 2021 vastgestelde Verbindend Kader Sociaal Domein is de komende jaren volop in uit-voering. We willen een sociale en inclusieve samenleving zijn waarin iedereen kan meedoen. Hiervoor bouwen we voort op de bestaande brede sociale basis met een veelheid aan voorlig-gende voorzieningen op allerlei vlak. Deze blijven we verbinden met het Sociaal Team, het me-disch domein en onze maatschappelijke partners.
Als gemeente werken we in een krachtenveld waarin we samenwerken met en mede afhanke-lijk zijn van vele partijen. Denk aan buurgemeenten en zorgaanbieders. Met de nieuwe inkoop per medio 2022 hebben de zorgaanbieders meer ruimte gekregen voor de ondersteuning aan inwoners. De gemeente bepaalt het beoogde resultaat op cliëntniveau (het Wat) en de zorgpar-tijen de manier waarop (het Hoe). Met de nieuwe manier van werken beogen we meer kansen voor afschaling naar het voorliggend veld en meer grip op de uitgaven.
Hoewel we als gemeente ‘in control’ zijn, blijven we afhankelijk van externe factoren waarop we veelal geen invloed hebben. Hierbij moet gedacht worden aan veranderingen in wet- en regel-geving, demografische factoren, economische ontwikkelingen, een Coronacrisis en conflicten zoals in Oekraïne. Welke gevolgen deze ontwikkelingen voor de gemeente Montferland voor de korte als middellange termijn betekenen, valt in veel opzichten moeilijk te voorspellen, zowel inhoudelijk als financieel gezien.
Veiligheid
De gemeenteraad heeft op 30 maart 2023 het Integraal Veiligheidsbeleid 2023-2026 vastge-steld. Hierin staan de prioriteiten waarop wij ons de komende jaren gaan richten.
De verbinding tussen zorg en veiligheid blijft belangrijk door de complexiteit van de casuïstiek die zich aandient binnen het Sociaal Team. Wij gaan ons, met het oog op het aangenomen amendement bij de vaststelling van het Integraal Veiligheidsbeleid, daarbij nog sterker inzet-ten op de aanpak van huiselijk geweld. Veiligheid en zorg hangen samen met 'sociale veilig-heid' en vormen van overlast. Bij een aantal vormen van overlast kan sprake zijn van een (on-derliggende) zorgvraag bij de veroorzaker, waarbij de verbinding tussen zorg en veiligheid es-sentieel is. Het alleen optreden tegen de overlast is dan niet voldoende. Goede afstemming met het sociaal domein blijft ook in 2024 belangrijk. Wij houden hierbij aandacht voor 'men-senhandel', 'overlast' en 'jeugd en jeugdgroepen'.
Het thema 'aanpak ondermijning' blijft een prioriteit. Deze aanpak van ondermijning zal in 2024 voorgezet worden door bijvoorbeeld het organiseren van integrale acties, bijvoorbeeld binnen de uitrol van het proces 'veilig buitengebied'. Het huisvesten van arbeidsmigranten kan on-dermijning zijn, indien er sprake blijkt te zijn van arbeidsuitbuiting of zelfs mensenhandel. In onze gemeente verblijven veel arbeidsmigranten, waarbij onderzocht moet worden of hierbij sprake is van ondermijning. Onze inzet is de komende beleidsperiode hierop gericht. De aan-pak van ondermijning doen wij niet alleen, maar met meerdere partners zoals politie, OM, ODA, RIEC. Iedereen die onderbuikgevoelens heeft of mogelijke signalen ziet, kan dit melden bij de gemeente of bij Meld Misdaad Anoniem (MMA), waarbij Montferland is aangesloten. Wij gaan het melden bij MMA verder stimuleren. Alle ontvangen signalen zullen wij verrijken met aan-vullende informatie. Leveren ontvangen signalen van ondermijning concrete illegale situaties op dan zal handhavend worden opgetreden. In deze aanpak van ondermijning is de samen-werking met de Achterhoekse gemeenten ook belangrijk. Daarom is een 'opgaveregisseur ondermijning Achterhoek' aangesteld om alle Achterhoekse gemeenten te ondersteunen bij thema's die over gemeente- en/of landsgrenzen heen gaan. Ondermijning stopt immers niet bij de gemeentegrens en de ervaring leert dat binnen de gemeenten over het algemeen de-zelfde thema's en opgaven aan de orde zijn. Wij willen in dit kader ook de samenwerking met de Duitse politie vergroten door in 's-Heerenberg of omgeving ook een fysieke samenwerking te realiseren. Dit ook met het oog op toenemende grensoverschrijdende criminele activitei-ten. Naast de genoemde repressieve aanpak willen we ook inzetten op preventie door be-wustwording te vergroten bij de inwoners en medewerkers van Montferland, zodat zij mogelij-ke signalen van bijvoorbeeld ondermijning, huiselijk geweld of digitale criminaliteit kunnen herkennen en alert zijn op signalen in hun omgeving. De laatste jaren is een uitbreiding waar-neembaar van klassieke vormen van criminaliteit naar steeds meer digitale vormen van crimi-naliteit. Cybercrime en gedigitaliseerde criminaliteit kennen veel gezichten en de gevolgen hiervan zijn ingrijpend. Ook hierbij richten wij onze inzet op bewustwording, bij onze inwoners, onze bedrijven als ook binnen onze eigen organisatie.
De Veiligheidsregio Noord en Oost Gelderland (VNOG) streeft ernaar een toekomstbestendige veiligheidsregio te worden. Daarvoor heeft de VNOG een proces doorlopen dat resulteerde in een vastgesteld document 'Toekomstvisie en Opdrachten'. De verdere uitwerking hiervan zal de komende jaren, zo ook in 2024, zijn beslag krijgen.
Sinds 24 februari 2022, de dag waarop de Russische strijdkrachten Oekraïne binnenvielen, zijn veel Oekraïense mensen op de vlucht geslagen. In Montferland vangen wij sindsdien veel Oe-kraïense ontheemden op en deze opvang gaat veel langer duren en zal zeker nog doorlopen in 2024 of zelfs nog langer. Daarnaast zal de Spreidingswet, die op dit moment in voorbereiding is, voor 2024 ook gevolgen hebben voor Montferland. We zullen als gemeente, net als alle an-dere gemeenten in Nederland, wettelijk verplicht worden om een locatie beschikbaar te stel-len voor de noodopvang van asielzoekers.
8. Werk en Inkomen
Ontwikkeling Economie
Het Centraal Planbureau is redelijk optimistisch over de Nederlandse economie in 2024. Zij ver-wachten dat de koopkracht in 2024 dankzij de hogere lonen met 2% toeneemt. De toename van de koopkracht geldt niet voor uitkeringsgerechtigden. Het stopzetten van inkomensonder-steuning en andere compenserende maatregelen die aflopen in 2024 hebben een negatief effect op hun koopkracht. Het kabinet doet onderzoek naar mogelijke en gerichte maatregelen om hier wat aan te doen. Aangezien dit politieke keuzes zijn, is het niet in te schatten wat hier-van de uitkomst zal zijn. De insteek van het kabinet is het aantal mensen dat in armoede leeft te verminderen. De vraag van bedrijven naar medewerkers is onverminderd hoog. Dit betekent dat de gemeente ook uitkeringsgerechtigden die een grotere afstand tot de arbeids-markt hebben goed kan bemiddelen naar werk. De trend is wel dat de afdeling Sociale Zaken zich steeds meer richt op de taak om mensen met een arbeidsbeperking naar werk te bemid-delen en het aan werk te houden. De groep traditionele uitkeringsgerechtigden met geen of weinig afstand tot de arbeidsmarkt is erg klein geworden.
Ontwikkeling Armoede
Het Centraal Planbureau gaat in de raming uit van een miljoen Nederlanders die in 2024 in ar-moede leven. Het aantal Nederlanders dat in armoede leeft zal toenemen van 4,7% naar 5,8% van de bevolking. Deze stijging zal gevolgen hebben voor het aantal inwoners dat gebruik maakt van het lokale minimabeleid. Als de stijging gelijke trend houdt met de stijging van het aantal mensen dat in armoede leeft, betekent dit dat in onze gemeente circa 2.100 inwoners (inclusief kinderen) in armoede zullen leven. De gemeente zal hen met de ondersteuningspro-ducten moeten bereiken.
Ontwikkelingen schuldhulpverlening
De schuldhulpverlening is volop in beweging. De minister wil dat meer mensen hulp krijgen en dat ze sneller van de schulden af zijn. Er zijn allerlei initiatieven om het bereik en de toeganke-lijkheid van de gemeentelijke schuldhulpverlening te vergroten. Onder andere door de inzet van saneringskredieten en het verkorten van de duur van schuldhulpverleningstrajecten. De schuldhulpverlening in Montferland start vanuit het Financieel loket. Vanuit dit loket wordt de regie gevoerd op zowel de toegang als de duur van schuldhulpverlening.
Wet inburgering
De gemeente Montferland is sinds 1 januari 2022 verantwoordelijk voor het uitvoeren van de Wet Inburgering. Dat houdt in: Het organiseren van kwalitatief goede inburgeringsvoorzieningen en het begeleiden van asielstatushouders en gezinsmigranten bij het inburgeringstraject. De taakstelling (huisvesting statushouders) in 2022 en 2023 was hoog. Naar verwachting zullen er in 2024 ook veel asielstatushouders in Montferland gehuisvest worden. Door deze hoge aantal-len is er veel mankracht nodig om deze inburgeraars goed te kunnen begeleiden, zowel binnen de ambtelijke organisatie, maar ook bij de samenwerkingspartners Stichting Welcom en de taalscholen. De middelen zijn naar verwachting toereikend. De grootste uitdaging is het vinden van genoeg vakkrachten om deze doelgroep te kunnen bedienen, met name bij de taalscholen is er een docententekort.
2.4 Bouwgrondexploitaties woningbouw en bedrijventerreinen
De uitgifte van woningbouwkavels is in 2022 voorspoedig verlopen. In 2022 zijn 52 woning-bouwkavels verkocht. Voor de aankomende jaren zijn nog 14 woningbouwkavels beschikbaar waarvan 6 woningbouwkavels zijn gelegen binnen de locatie Roncallischool in Zeddam. Het is aannemelijk dat binnen twee jaar, gegeven de schaarste aan woningbouwkavels, ook de reste-rende woningbouwkavels zijn uitgegeven. In de afgelopen jaren is de kaveluitgifte op de bedrij-venterreinen vlot verlopen. Inmiddels zijn op één kavel na alle kavels uitgegeven.
Voor de grondexploitaties kan op hoofdlijnen worden gesteld dat vanwege de minder omvang-rijke voorraad aan woningbouw- en bedrijfskavels de risico’s minder omvangrijk zijn geworden dan voorgaande jaren. Veel van de grondexploitaties voor zowel woningbouw als ook bedrijven-terreinen bevinden zich in een stadium waarbij veel van de grond al is verkocht en de uit te voeren werkzaamheden overzichtelijk zijn.
Voorbereidingen zijn inmiddels getroffen om te komen tot nieuwe woningbouwplannen in lijn met de opgave uit de regionale woondeal. Dit houdt in dat naar aard en schaal van de kern wordt gekeken naar inbreidings- en uitbreidingsmogelijkheden in alle kernen. Dit heeft inmid-dels geresulteerd in verschillende grondaankopen. Daarnaast liggen er mogelijkheden op vrij-komende sportvelden. Aankopen in meerdere kernen worden niet uitgesloten. Op het vlak van de bedrijventerreinen lopen de voorbereidingen om in ’s-Heerenberg, ten noorden van de Mei-landsedijk, te komen tot een uitbreiding van het bedrijventerrein.
In het verleden was het aannemelijk, gegeven onder meer de lagere bouwprijzen en de aanwe-zige koopkracht, dat potentiële ontwikkellocaties resulteerden in een positief resultaat op de grondexploitatie. Inmiddels is door tal van omstandigheden hier geen sprake meer van. De dynamiek in de markt is bijzonder hoog. Grondexploitaties met een negatieve uitkomst zullen hierdoor als gevolg geen uitzondering meer zijn.
