Gezondheid en bevordering gezonde leefstijl

Inwoners van de gemeente Montferland zijn zich bewust van het belang van een mentaal en fysiek gezonde leefstijl, en integreren dit in hun dagelijkse leven. Inwoners kunnen daarbij gebruik maken van een adequaat voorzieningenniveau.

Een goede gezondheid is voor inwoners, maar ook voor de gemeente, belangrijk.  Gezondheid kan door een bepaalde leefstijl beïnvloed worden. In negatieve zin, door o.a. een ongezonde leefstijl en een onveilige fysieke omgeving, maar ook positief, door bijvoorbeeld voldoende te bewegen en door een positieve sociale omgeving. Hierbij geldt dat onze gemeente relatief veel mensen met een lage Sociaal Economische Status (SES) kent. Deze groep heeft een verhoogd risico op ongezond gedrag. 

De gemeente Montferland voert een beleid dat gericht is op het bevorderen van een gezonde leefstijl en richt zich voor een belangrijk deel op het voorkomen van beperkingen, ziekten en ondersteuningsvragen, vanuit het principe dat “voorkomen beter (en goedkoper) is dan genezen” (preventie i.p.v. curatie). De gemeente is hierbij één speler te midden van veel partijen, zoals de individuele burger zelf, de lokale gemeenschappen, bedrijven, de verenigingen, andere overheden en zorgpartijen. Dit vraagt van de gemeente ook om samenwerking en integraal werken, soms over gemeentegrenzen heen . 

Belangrijke onderdelen in de gemeentelijke taken t.a.v. bevordering van een gezonde leefstijl zijn sport en bewegen, gezonde voeding en gezondheidsvoorlichting. Daarnaast is het bepalen van een doelgroep belangrijk: de jeugd, de groeiende groep senioren, inwoners met een zgn. lage SES en mensen met een beperking. Hierdoor kan gericht worden ingezet op gezondheidsbevordering. 

Sportbevordering/sportstimulering

Het besef dat sport en bewegen een belangrijk middel is om andere doelen te bereiken dan een prettige vrijetijdsbesteding is sterk gegroeid. Sport bevordert de fysieke en mentale gezondheid, het verbindt mensen, versterkt lokale gemeenschappen en vergoot het welzijn. De gemeente Montferland hanteert een actieve houding t.a.v. sport, zichtbaar in investeringen en subsidies. 

Combinatiefunctionarissen en Sportbuurtcoaches 
Op alle basisscholen in Montferland zijn zgn. combinatiefunctionarissen actief als vakleerkrachten beweegonderwijs en als verbindingsofficier naar de sportverenigingen, sportevenementen en sportprojecten. Hiermee krijgt het beweegonderwijs een kwalitatieve impuls en bewegen leerlingen meer en beter. Voor de doelgroep “senioren” zijn sportbuurtcoaches actief, spelen een belangrijke uitvoerende rol bij leefstijlprojecten gericht op beweegstimulering bij senioren.

Sportverenigingen
In Montferland zijn tientallen sportverenigingen actief, die een breed pallet aan sportactiviteiten aanbieden. Meer dan 40  van hen ontvangen een structurele subsidie, bedoeld om de kosten van de vereniging voor een deel te betalen.  Met sportevenementen kunnen meerdere doelen behaald worden zoals beweegstimulering, promotie toerisme en recreatie. 

Sport voor mensen met een beperking 
Voor mensen met een beperking is sport van groot belang voor hun dagelijks functioneren. Voor hen kan gelden dat het reguliere sportaanbod niet passend is en dat er drempels bestaan ten gevolge van de beperking. De gemeente Montferland kiest er voor deze doelgroep extra aandacht te geven, lokaal en regionaal.

Sportaccommodaties en Speellocaties
Wil de gemeente sport bevorderen dan is één van de randvoorwaarden daarvoor dat de gemeente beschikt over goede, veilige en betaalbare sportvoorzieningen, die voor iedereen toegankelijk zijn. In nagenoeg elke kern is/zijn één of meerdere sportaccommodatie(s) aanwezig. 
De demografische veranderingen (ontgroening en vergrijzing) hebben invloed op het gebruik van deze sportaccommodaties.
Ook speelplekken zijn een middel om kinderen te laten bewegen. Ook hier zijn trends zichtbaar: Spelen kan veel uitdagender, zodat kinderen meer en beter spelen. Ook in het ontwikkelen van speelplekken spelen ontgroening en vergrijzing een rol.

Hallen, zalen en zwembaden
De gemeente Montferland is vaak verantwoordelijk voor het onderhoud en het beheer van sportaccommodaties. Belangrijk is dat het aanbod van sportaccommodaties goed aansluit bij de vraag aangezien de leeftijdsopbouw van de bevolking verandert. Dit heeft gevolgen voor sportverenigingen en daarmee ook voor de sportaccommodaties. Bezettingspercentages spelen een rol. 
De kernen Didam en ’s-Heerenberg beschikken beide over een overdekt zwembad. Voor de exploitatie subsidieert de gemeente beide exploitanten, zodat zij het zwembad beschikbaar kunnen houden voor de gebruikers. Daarnaast is de gemeente eigenaar van beide gebouwen en verantwoordelijk voor onderhoud en vervangingsinvesteringen. De gemeente gaat in de toekomst financieel minder bij te dragen aan beide zwembaden.

Voetbalaccommodaties
Montferland beschikt over 21 voetbalvelden, waarvan 4 kunstgrasvelden (2 kunstgrasvelden in eigendom bij de vereniging), beschikbaar voor 11 voetbalverenigingen. De gemeente onderhoudt deze velden. De voetbalverenigingen en de KNVB werken aan een plan om met minder gemeentelijke middelen de voetbalsport te kunnen blijven uitoefenen.

Speellocaties
Ook speellocaties zijn van groot belang voor de ontwikkeling van kinderen, zowel motorisch als sociaal. Er is een verschuiving gaande naar avontuurlijke, toegankelijke en natuurlijke plekken (zoals Cool Nature), waarbij de speelplaatsen bewoners de mogelijkheid bieden om te spelen, te bewegen en elkaar te ontmoeten ongeacht de leeftijd (integraal spelen). Logisch gevolg hiervan is dat bestaande traditionele speellocaties voor een deel zullen verdwijnen. 

Leefstijlprojecten
Leefstijlprojecten hebben betrekking op het stimuleren van een gezonde leefstijl bij de bevolking van de gemeente Montferland. Om te voorkomen dat gezondheidsproblemen op latere leeftijd manifest worden, wil de gemeente de aandacht vestigen op overgewicht, gezonde voeding, overmatig alcoholgebruik en roken. Tevens wil de gemeente “meer bewegen” stimuleren. 

De gemeente richt haar activiteiten ter bevordering van een gezonde leefstijl vooral op bevolkingsgroepen met een relatief ongezond gedrag of een hoge kwetsbaarheid op dit punt, namelijk jongeren, ouderen en personen met een lage SES.

 De voortdurende stijging van overgewicht bij kinderen krijgt extra aandacht in Montferland via het project “Ketenaanpak Overgewicht Montferland” ( zorgprogramma’s voor kinderen met overgewicht op en screent kinderen specifiek op overgewicht) en het project “Gezonde Kinderen in een Gezonde Kind omgeving” (extra beweegactiviteiten, gezonde voeding en voorlichting voor kinderen en ouders).

Het beweeggedrag van kleine kinderen wordt extra gestimuleerd via uitvoering van het project "Nijntje Beweegdiploma" voor kleuters. De gemeente investeert in extra beweegactiviteiten op basisscholen en laat dit uitvoeren door de combinatiefunctionarissen.

Het project “Vitaal Veilig Wonen Montferland” heeft tot doel via 600 huisbezoeken senioren, een programma voor een jaar te starten gericht op valpreventie en val breken, en op beweegstimulering.  Het project “ Slimmer” richt zich op ouderen, met een verhoogde kans op diabetes. 

Alcoholgebruik en roken door jongeren krijgt in Montferland aandacht met name via de GGD (schoolartsen en –verpleegkundigen). Voor het tegengaan van alcoholgebruik onder 18-minners wordt extra geïnvesteerd door instellingen, ondernemers, politie en Boa’s middels voorlichting, handhaving en sanctionering. 

Gezondheidsbeleid

Algemeen
De basis voor ‘meedoen’ is dat burgers gezond zijn. In het licht van een andere visie op zelfredzaamheid van burgers gaat het dan niet om “afwezigheid van ziekte”, maar om de capaciteiten van mensen om zelf de regie over het leven te kunnen voeren. Daarom is de aandacht van de gemeente hierbij vooral gericht op de eerstelijns gezondheidszorg, gezondheidsvoorlichting en projecten gericht op de bevordering van een gezonde leefstijl. Het wettelijk kader hieromtrent wordt gevormd door de Wet publieke gezondheid. Gezonde leefstijl-projecten zijn hiervoor al beschreven. Met de invoering van het project "Hartveilig wonen' en de  "First Responder Brandweer" wordt er snel eerste hulp verleend na een melding van een hartstilstand. Echt een verbetering, die levensreddend kan zijn.  

Preventief gezondheidsbeleid
 De GGD is de eerste adviseur aan gemeenten en uitvoerder, denk aan de Jeugdgezondheidszorg (4-18 jaar), van preventieve gezondheidstaken. Vierjaarlijks monitort de GGD de gezondheidstoestand van een bevolkingsgroep. In 2017 is dat de Jeugdmonitor (0-12 jarigen). De resultaten daarvan worden in de eerste helft van 2018 gepubliceerd. Bereikbaarheid en beschikbaarheid van gezondheidsvoorzieningen en geneeskundige hulpverlening zijn voor de inwoners van evident belang. Spoedeisende hulpverlening dient goed georganiseerd te zijn.

• Kaderverordening Subsidies Montferland
• Subsidieregeling Maatschappelijk Welzijn Montferland
• Raadsprogramma
• Regionale beleidsvisie “Achterhoek in beweging”
• Nota grip op Verandering.
• Nota Lokaal Gezondheidsbeleid.
• Beleidsplan "Spelen in Montferland"

Toelichting bij de kengetallen

1. Aanvraag, onderzoek, toekenning, ondersteuning en promotie
2. Doelgroepsubsidies, onderhoudssubsidies, accommodatiesubsidies
3. Afstemming activiteit, coördinatie en promotie
4. Zgn. Ronde tafelconferenties GKGK ("Gezonde Kinderen in een Gezonde Kinderomgeving"), bijeenkomsten Vitakom (samenwerkingsproject met Emmerich) en Project Ketenaanpak Overgewicht Jeugd.